Бронзавы памятны знак з'явіўся ў Брэсце да 500-годдзя беларускага кнігадрукавання.
Помнік выданню Бібліі, што выйшла ў Берасці ў 1563 годзе, усталяваны ў цэнтральнай частцы горада. Бронзавая яго частка выкананая ў выглядзе адкрытай кнігі. Камень-пастамент, на якім яна трымаецца, спецыяльна прывезены з Карэліі.
Унутры помніка схаваная кропка доступу Wi-Fi, падлучыўшыся да якой можна трапіць на лакальны сайт з гістарычнымі фактамі аб Брэсцкай Бібліі на шасці мовах: беларускай, рускай, украінскай, польскай, англійскай і кітайскай.
Поўнае выданне шукаюць каля 20 гадоў
Брэсцкая біблія была надрукаваная 4 верасня 1563 года ў друкарні Мікалая Радзівіла Чорнага, якая знаходзілася на тэрыторыі сучаснай Брэсцкай крэпасці. Гэта самае вялікае па аб’ёме друкаванае выданне XVI-XVII стагоддзяў Вялікага Княства Літоўскага.
"Мы разам з Ягелонскім універсітэтам дакладна палічылі, што цяпер афіцыйна ў сховішчах Еўропы – бібліятэках і розных калекцыях – знаходзіцца 130 асобнікаў Брэсцкай Бібліі", – распавяла Sputnik намеснік дырэктара па навуковай рабоце Брэсцкай абласной бібліятэкі Ала Мяснянкіна.
Брэсцкая Біблія была надрукавана 4 верасня 1563 года.
Для параўнання, пяць яе ацалелых экземпляраў ёсць у Расійскай нацыянальнай бібліятэцы ў Санкт-Пецярбургу, шэсць – у Расійскай дзяржаўнай бібліятэцы ў Маскве. Ужо ў нас у краіне ёсць адзін няпоўны экзэмпляр гэтай кнігі – у Цэнтральнай навуковай бібліятэцы НАН. У Брэсце ў фондзе абласной бібліятэкі захоўваецца фрагмент Радзівілаўскай Бібліі з 121 старонкі з вокладкай XVIII стагоддзя. Некалькі гадоў вядзецца гаворка пра тое, што максімальна поўнае выданне ўнікальнай Бібліі трэба вярнуць у горад, у якім яна была надрукаваная.
"Літаральна два тыдні таму на аўкцыёне ў Польшчы Брэсцкая Біблія была прададзеная прыкладна за 40 тысяч долараў. Выстаўленая як лот №1 і была прададзеная, каму – невядома і ад каго – невядома. Але мы таксама не губляем надзеі набыць асобнік для нашага аддзела рэдкай кнігі і для ўсіх берасцейцаў", – падзялілася спецыяліст.
Да гэтага з’яўлення Радзівілаўскую Біблію не бачылі на аўкцыёнах каля 20 гадоў, таму знайсці яе праблематычна. Але, па словах мэра Брэста Аляксандра Рагачука, ужо цяпер вядуцца перамовы з прыватнымі калекцыянерамі, каб набыць выданне.
Чым унікальная Брэсцкая Біблія?
Як патлумачыла Ала Мяснянкіна, Брэст стаў з’яўляцца на сярэднявечных картах Еўропы менавіта пасля таго, як у ім была надрукавана Берасцейская Біблія.
"Біблія – гэта быў вялікі, як бы цяпер сказалі, піяр-праект Мікалая Радзівіла Чорнага. Ён выдаваў яе на свае грошы. Былі ўкладзены немалыя грошы на той момант. І атрымалася самая вялікая, багата ўпрыгожаная і, з навуковага пункту гледжання, правільна арганізаваная кніга", – працягнула намеснік дырэктара. Па здагадках навукоўцаў, кніга была надрукаваная накладам да тысячы асобнікаў. У ёй выкарыстоўваўся гатычны шрыфт. Усе выявы, буквіцы, застаўкі і літары засталіся выразнымі нават праз 450 гадоў.
"Якога ўзроўню павінна была быць культура ў горадзе для таго, каб можна было ажыццявіць яе пераклад і друк. Пячаткай кнігі займаліся ювеліры горада – злотнікі. Значыць, у горадзе былі такія ювеліры і такія друкарні, якія змаглі ажыццявіць задумку князя", – выказвае здзіўленне Ала Мяснянкіна.
Усе выявы, буквіцы, застаўкі і літары засталіся выразнымі нават праз 450 гадоў.
У Бібліі ёсць два тытульных ліста – для Старога і Новага Запаветаў, а таксама гравюры-ілюстрацыі для першых частак Старога Запавету. Менавіта іх у першую чаргу і вырывалі. Гэта адна з прычын таго, што поўных версій кнігі засталося не так шмат.
"У гэтай кнізе – выключныя ілюстрацыі, цудоўныя гравюры. Па фармату гравюры Брэсцкай Бібліі цалкам могуць быць выкарыстаны для ўпрыгожвання інтэр’ераў і павешаны на сцены кабінетаў", – патлумачыла спецыяліст.
Як вядома, Мікалай Радзівіл Чорны перайшоў у пратэстантызм. Пасля яго смерці сын князя, будучы заўзятым католікам, загадаў сабраць пратэстанцкія брэсцкія выданні бацькі і спаліць іх у двары Нясвіжскага замка.
"Гэтай Бібліяй карысталіся пазней і праваслаўныя, і каталікі. Вырывалі тыя месцы, якія лічацца няправільнымі, і проста ёй карысталіся. Для таго, каб было незразумела, што гэта за Біблія, вырываліся і тытульныя лісты", – распавяла намеснік дырэктара.
Кніга, па словах Алы Мяснянкінай, аказала сваім існаваннем моцнае ўражанне на ўсю паліграфічную галіну Еўропы.
У Брэсце ў фондзе абласной бібліятэкі захоўваецца фрагмент Радзівілаўскай Бібліі.
Сімвал светлага шляху
Фрагмент Бібліі, які цяпер захоўваецца ў аддзеле рэдкай кнігі абласной бібліятэкі, на думку навукоўцаў, знаходзіўся раней у бібліятэцы нейкага памешчыка.
У 2003 годзе гэты экземпляр быў адноўлены намаганнямі прафесара Ягелонскага ўніверсітэта Вацлава Валецкага і мецэната Пятра Кралікоўскага. Гарадскія ўлады да 1000-годдзя Брэста ў 2019 годзе спадзяюцца вярнуць поўны варыянт Радзівілаўскай Бібліі.
"У даўніну горад, дзе была надрукаваная Біблія, лічыўся богаабраным. І нам здаецца, вяртанне Брэсцкай Бібліі ў Брэст магло б стаць сімвалам пачатку новага светлага шляху развіцця горада і новай лепшай лёсу для яго жыхароў", – падзялілася Ала Мяснянкіна.
Крыніца: sputnik.by
