Стральба кулявая

Кулявая стральба – адзін з відаў стралковага спорту. Падзяляецца на стральбу з вінтоўкі (пнеўматычнай, дробнакалібернай і буйнакалібернай), стральбу з вінтоўкі па рухомай мішэні і стральбу з пісталета. Стральба вядзецца на розныя дыстанцыі. Спартсмен страляе са становішча лежачы, стоячы і з трох палажэнняў (лежачы, стоячы і з калена).

Гісторыя стварэння агнястрэльнай зброі цесна звязана з вынаходствам пораху. У другой палове XIII ст. порах быў завезены ў Еўропу, і яго адразу ж сталі ўжываць у бітвах.

Першыя ўзоры агнястрэльнай зброі ўяўлялі сабой прымітыўныя гарматы. З часам іх памеры былі зменшаны, каб гармату мог падымаць і несці ў руках адзін чалавек. З’явілася так званая ручная артылерыя. Стрэльбы (пішчалі, ручніцы, гакаўніцы) зараджалі з боку рулі. У якасці куль выкарыстоўваліся круглыя шарыкі з каменя, затым з жалеза або свінцу.

Гакаўніцы і ручніцы XVI ст.
кніга “Узбраенне насельніцтва беларускіх зямель у XIV–XVI стагоддзях”

Устройства зброі і патронаў пастаянна рабілася болей складаным, пакуль, нарэшце, не набыло сучасны выгляд.

Першыя дакументальна зафіксаваныя стралковыя спаборніцтвы прайшлі ў 1432 г. у нямецкім горадзе Аўгсбургу. З 1452 г. вядомы турнір у Швейцарыі, які стаў потым чэмпіянатам краіны па стральбе з усіх відаў спартыўнай зброі.

Нацыянальныя першынствы па стральбе праводзяцца: у Англіі – з 1860 г., у Францыі – з 1864 г., у Амерыцы – з 1873 г.

У 1896 г. спаборніцтвы па стральбе з вінтовак і пісталетаў увайшлі ў праграму Алімпійскіх гульняў. З 1897 г. праходзяць чэмпіянаты свету па гэтым відзе спорту.

У 1907 г. быў створаны Міжнародны саюз нацыянальных стралковых федэрацый і асацыяцый (англ. International Union of National Shooting Federations and Associations, фр. L'Union Internationale des Fédérations et Associations nationals de Tir). З 1998 г. ён функцыянуе пад назвай Міжнародная федэрацыя спартыўнай стральбы (англ. International Sport Shooting Federation, ISSF).

Кулявая стральба – складаны від спорту. Стралку патрабуецца не толькі дасканалая тэхніка вытворчасці стрэлу, але і ўменне валодаць сваімі эмоцыямі. Заняткі спартыўнай стральбой дапамагаюць развіць у чалавеку настойлівасць, стрыманасць і цярпенне.

Ручніца, XV ст.

Мушкет з падстаўкай, XVII ст.

Драгун палка Януша Радзівіла, узброены лёгкім мушкетам. 1649 г.

Салдат войска ВКЛ, узброены стрэльбай з крэмневым замкам і штыком. 1776 г.

Добраўпарадкаванае стрэльбішча, XIX ст.

Стральба з вінтоўкі на Алімпійскіх гульнях 1900 г.

<

>

У 1920-х гг. з’явілася ўсесаюзная сістэма Усеагульнага ваеннага навучання (Усеванав), важным кампанентам якой была кулявая стральба. У мерапрыемствах Усеванава ўдзельнічалі працаўнікі Мінска, Віцебска, Магілёва, Гомеля і іншых беларускіх гарадоў.

Стралкі маглі павышаць сваю кваліфікацыю ў цірах беларускага фізкультурна-спартыўнага таварыства “Дынама”, створанага ў 1923 г.

У 1927 г. утварыўся Саюз таварыстваў сяброў абароны і авіяцыйна-хімічнага будаўніцтва (Асаавіяхім) БССР, навучанне ў якім дазваляла атрымаць пачатковую стралковую падрыхтоўку.

Кулявая стральба ўваходзіла ва ўсесаюзны комплекс “Гатовы да працы і абароны”. У 1932 г. Асаавіяхім СССР зацвердзіў Палажэнне аб значку “Варашылаўскі стралок”. У 1934 г. больш за 25 тыс. беларускіх спартсменаў-аматараў сталі варашылаўскімі стралкамі.

Пасля заканчэння Вялікай Айчыннай вайны на прадпрыемствах і ў навучальных установах БССР адкрываліся спартыўна-стралковыя гурткі і секцыі.

У 1946 г. аддзяленні кулявой стральбы з’явіліся ў спартыўных школах Брэста і Гродна. Пачала працаваць секцыя стральбы ў Гродзенскім аддзяленні спартыўнага таварыства “Дынама”.

Значную ролю ў падрыхтоўцы спартсменаў-стралкоў сыграў заснаваны ў 1946 г. спартыўны клуб Беларускай ваеннай акругі.

У 1951 г. было створана Добраахвотнае таварыства садзейнічання арміі, авіяцыі і флоту (ДТСААФ) БССР. Пры яго падтрымцы ў Мінску ў 1966 г. быў адкрыты стралкова-спартыўны клуб, а ў 1970 г. з’явілася дзіцяча-юнацкая спартыўна-тэхнічная школа па стралковым спорце.

У 1970-х гг. пры ўдзеле спецыялістаў ваенізаванага будаўнічага прадпрыемства “Інстытут «Ваенпраект»” у Мінску пабудаваны спартыўна-стралковы комплекс імя маршала С. Цімашэнкі.

Вялікі ўклад у развіццё кулявой стральбы ўнеслі такія вядомыя трэнеры, як Барыс Грынь, Алег Пішчукевіч, Мікалай Сякерын, Эдуард Яраш, а таксама Васіль Каваленка – вынаходнік устаноўкі змены стралковых мішэняў. Імі падрыхтавана цэлая пляяда таленавітых спартсменаў, у ліку якіх:

• Ігар Бакалаў – чэмпіён і прызёр чэмпіянатаў свету, прызёр чэмпіянату Еўропы, чэмпіён і прызёр чэмпіянатаў СССР. Працаваў у Індыі, трэніраваў целаахоўнікаў Раджыва Гандзі;
• Аляксандр Газаў – чэмпіён Алімпійскіх гульняў 1976 г. i прызёр Алімпійскіх гульняў 1980 г., чэмпіён і прызёр чэмпіянатаў свету і СССР, чэмпіён Еўропы. Мадэрнізаваў нямецкую вінтоўку “Вальтар”. Узнагароджаны ордэнам “Знак пашаны”;
• Аляксандр Кядзяраў – прызёр Алімпійскіх гульняў 1976 г., чэмпіён і прызёр чэмпіянатаў свету, Еўропы і СССР;
• Анатоль Кліменка – чэмпіён і прызёр чэмпіянатаў свету і СССР;
• Георгій Няхаеў – чэмпіён свету, прызёр чэмпіянатаў Еўропы, чэмпіён і прызёр чэмпіянатаў СССР;
• Сяргей Лузаў – чэмпіён і прызёр чэмпіянатаў свету і СССР;
• Канстанцін Лукашык – заслужаны майстар спорту СССР, чэмпіён Алімпійскіх гульняў 1992 г., неаднаразовы прызёр чэмпіянатаў свету і Еўропы;
• Віталь Пархімовіч – прызёр Алімпійскіх гульняў 1968 г., чэмпіён і прызёр чэмпіянатаў свету, Еўропы і СССР;
• Віктар Таршын – прызёр Алімпійскіх гульняў 1972 г., чэмпіён і прызёр чэмпіянатаў свету і Еўропы. Дванаццаціразовы чэмпіён СССР. Узнагароджаны медалём “За працоўную доблесць”;
• Ірына Шылава – чэмпіёнка Алімпійскіх гульняў 1988 г., чэмпіёнка і прызёр чэмпіянатаў свету, шматразовая чэмпіёнка СССР. Узнагароджана ордэнам “Знак Пашаны”. Ганаровы грамадзянін Гродна.

Барыс Грынь

Алег Пішчукевіч

Мікалай Сякерын

Васіль Каваленка

Ігар Бакалаў

Аляксандр Кядзяраў і Аляксандр Газаў

Аляксандр Кядзяраў

Анатоль Кліменка

Георгій Няхаеў

Сяргей Лузаў

Канстанцін Лукашык

Віталь Пархімовіч

Віктар Таршын

Ірына Шылава

Эдуард Яраш

<

>

Найбольш хуткімі тэмпамі кулявая стральба развіваецца ў Брэсцкай, Гродзенскай, Мінскай абласцях і Мінску.

Стралковы цір Брэсцкага абласнога комплекснага цэнтра алімпійскага рэзерву ўваходзіць у пералік аб’ектаў, пабудаваных па ініцыятыве Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь. На базе цэнтра праводзіцца штогадовы міжнародны турнір імя Уладзіміра Хацько, які доўгі час узначальваў гэтую ўстанову.

Гродзенская школа стральбы лічыцца адной з лепшых не толькі ў Беларусі, але і ў свеце – не выпадкова Гродна імкнецца стаць “кулявой сталіцай краіны”. Тут праходзяць рэспубліканскія і міжнародныя спаборніцтвы, у тым ліку штогадовы Адкрыты кубак Рэспублікі Беларусь памяці Віктара Таршына і першынство памяці заслужанага трэнера СССР і Рэспублікі Беларусь Барыса Грыня. Для спартсменаў-аматараў праводзіцца турнір “Гродзенскі снайпер”. Ціры абсталяваны не толькі ў спартыўных школах, але і ва ўстановах і арганізацыях.

Гродзенскі турнір па кулявой стральбе сярод аматараў
Крыніца: http://s13.ru/

Спаборніцтвы па кулявой стральбе ў Гродзенскай абласной клінічнай бальніцы
Крыніца: http://gocb.by

Секцыі кулявой стральбы адкрыты ў Барысаве, Слуцку, Мар'інай Горцы і іншых гарадах Мінскай вобласці.

У Мінску функцыянуе мадэрнізаваны спартыўна-стралковы комплекс імя маршала С. Цімашэнкі. Абсталяванне комплексу адпавядае ўсім сучасным стандартам ISSF, што дазваляе праводзіць на яго базе турніры міжнароднага ўзроўню.

Спартыўна-стралковы комплекс імя маршала С. Цімашэнкі
Крыніца: часопіс «Спортtime»

Ігар Басінскі, Сяргей Мартынаў, Анатоль Кліменка і іншыя тытулаваныя майстры перадаюць свой самы багаты вопыт маладым беларускім стралкам.

Васіль Каваленка, акрамя трэнерскай працы, займаецца навукова-метадычнай дзейнасцю. Ён – аўтар кніг “В зоне огня – мишени”, “Пулевая стрельба” і “История пулевой стрельбы в Беларуси”.

Георгій Няхаеў працуе спартыўным аналітыкам Міжнароднай федэрацыі спартыўнай стральбы.

Вядзе навукова-даследчую работу, публікуе артыкулы ў перыядычных выданнях Аляксандр Кядзяраў.

Беларускія спартсмены неаднаразова станавіліся пераможцамі многіх прэстыжных спаборніцтваў:

• Ігар Басінскі – чатырохразовы прызёр Алімпійскіх гульняў, шматразовы пераможца і прызёр чэмпіянатаў свету і Еўропы. Заслужаны трэнер Рэспублікі Беларусь. Узнагароджаны медалём “За працоўныя заслугі”, ордэнам “Знак пашаны”. Адзін з самых тытулаваных спартсменаў Рэспублікі Беларусь;
• Юрый Далгаполаў – рэкардсмен Беларусі, прызёр чэмпіянатаў Еўропы і Кубка свету;
• Лаліта Еўглеўская – прызёр Алімпійскіх гульняў 2000 г., чэмпіёнка Еўропы, прызёр чэмпіянатаў свету;
• Вольга Трацяк – чэмпіёнка і прызёр чэмпіянату свету, чэмпіёнка Еўропы;
• Ілья Чаргейка – чэмпіён Еўропы, прызёр чэмпіянатаў свету;
• Юрый Шчарбацэвіч – чэмпіён Еўропы, прызёр чэмпіянатаў свету і Еўропы.

Сяргей Мартынаў быў абраны сцяганосцам беларускай спартыўнай дэлегацыі на адкрыцці XXXI летніх Алімпійскіх гульняў 2016 г. у Рыа-дэ-Жанейра. Яго спартыўныя дасягненні адзначаны на стэле алімпійскай славы ў Брэсце.

Сяргей Мартынаў – сцяганосец нацыянальнай зборной на Алімпійскіх гульнях 2016 г.
Крыніца: часопіс «Спортtime»

Беларускія спартсмены займаюць высокія пазіцыі ў рэйтынгу наймацнейшых стралкоў свету. Па даным 2019 г.: Віталь Бубновіч – 7-мы ў стральбе з малакалібернай вінтоўкі з трох палажэнняў, Вікторыя Чайка на 10-ым месцы ў стральбе з пнеўматычнага пісталета, Ілья Чаргейка – 11-ты ў стральбе з пнеўматычнай вінтоўкі.

Развіццю стралковага спорту надаецца павышаная ўвага з боку Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь. Ведамства ўваходзіць у Міжнародны савет ваеннага спорту (англ. International Military Sports Council, IMSC, фр. Conseil International du Sport Militaire, CISM), які аб’ядноўвае спартсменаў-ваеннаслужачых са 133 краін.

Грамадскае аб’яднанне “Беларуская федэрацыя стралковага спорту” (http://bssf-shooting.by/) уваходзіць у ISSF. Федэрацыя, акрамя развіцця і папулярызацыі кулявой і стэндавай стральбы ў Беларусі, афармляе ліцэнзіі на рамонт, рэстаўрацыю і вываз на міжнародныя спаборніцтвы спартыўна-паляўнічай зброі, а таксама курыруе набыццё і рэалізацыю спартыўна-паляўнічай зброі і боепрыпасаў да яго.

Уладзімір Хацько

Стралковы цір Брэсцкага абласнога комплекснага цэнтра алімпійскага рэзерву

Аляксандр Кядзяраў

Васіль Каваленка

Ігар Басінскі

Юрый Далгаполаў

Лаліта Еўглеўская

Вольга Трацяк

Ілья Чаргейка

Юрый Шчарбацэвіч

<

>

Беларускія стралкі паспяхова выступілі на I Еўрапейскіх гульнях, якія праходзілі ў 2015 г. у сталіцы Азербайджана Баку.

Віталь Бубновіч заваяваў залаты (стральба з вінтоўкі на 10 м са становішча лежачы) і бронзавы (стральба з вінтоўкі на 50 м з трох палажэнняў) медалі.

Бронзавыя ўзнагароды выйгралі: Сяргей Мартынаў (стральба з вінтоўкі на 50 м са становішча лежачы) і Вікторыя Чайка (стральба з пнеўматычнага пісталета на 10 м).

Залаты і бронзавы медалі

Віталь Іванавіч Бубновіч

Крыніца: http://www.noc.by

Нарадзіўся 12 лістапада 1974 г. у Гродне.

Майстар спорту Рэспублікі Беларусь міжнароднага класа.

Удзельнік чатырох Алімпійскіх гульняў (2004–2016 гг.), сярэбраны прызёр чэмпіянату свету 2014 г., сярэбраны прызёр чэмпіянату Еўропы 2016 г., чэмпіён Еўропы 2017 г.

Бронзавыя медалі:

Сяргей Анатольевіч Мартынаў

Крыніца: http://www.noc.by

Нарадзіўся 18 мая 1968 г.

Заслужаны майстар спорту Рэспублікі Беларусь.

У 2012 г. узнагароджаны Ордэнам Айчыны III ступені.

Алімпійскі чэмпіён 2012 г., бронзавы прызёр Алімпійскіх гульняў 2000 г. i 2004 г., шматразовы чэмпіён свету і Еўропы.

Адзін з 132-х спартсменаў, якія ўдзельнічалі ў Алімпійскіх гульнях 6 разоў (1988 г. і 1996–2012 гг.).

6 разоў на працягу 15 гадоў паўтараў абсалютны сусветны рэкорд (600 ачкоў) у стральбе з вінтоўкі на 50 м са становішча лежачы (1997, 1998, 2000, 2005, 2006, 2012 гг.).

Вікторыя Уладзіміраўна Чайка

Крыніца: https://www.sb.by

Нарадзілася 26 снежня 1980 г.

Майстар спорту Рэспублікі Беларусь міжнароднага класа.

Удзельніца трох Алімпійскіх гульняў (2004, 2008, 2012 гг.), чэмпіёнка Еўропы 2010 г., прызёр чэмпіянатаў свету.

Кнігі

1. Белорусский олимпийский учебник : учеб. пособие для студентов вузов по специальностям физ. культуры, спорта и туризма : (с электрон. прил.) / [М. Е. Кобринский и др.]. – 2-е изд., перераб. и доп. – Минск : Респ. ин-т высш. шк., 2012. – 225 с.
2. Спортивная энциклопедия Беларуси / редкол.: Г.П.Пашков (гл. ред.) [и др.]. – Минск : Беларус. энцыкл., 2005. – 497 с.
3. Кто есть Кто в Республике Беларусь. Спорт = Who is Who in the Republic of Belarus. Sport : энциклопедия / под ред. И. В. Чекалова. – Минск : Минсктиппроект, 1999. – 253 с.
4. Артамонаў, М. М. Як навучыцца метка страляць : пер. з рус. выдання / Н. Артамонаў. – Менск : Выд-ва Беларус. ваен. акругі, 1934. – 95 с.
5. Коваленко, В. С. История пулевой стрельбы в Беларуси : справоч.-метод. пособие / В. С. Коваленко, В. В. Коваленко. – Минск : Бонем, 2008. – 199 с.
6. Коваленко, В. С. В зоне огня – мишени / В. С. Коваленко. – Минск : Полымя, 1989. – 287 с.
7. Бохан, Ю. М. Узбраенне насельніцтва беларускіх зямель у XIV–XVI стагоддзях / Ю. М. Бохан. – Мінск : Беларусь, 2012. – 150 с.
8. Федоров, В. Г. История винтовки / В. Г. Федоров. – М. : Воениздат, 1940. – 128 с.

Артыкулы з перыядычных выданняў

1. В добрый путь // Спортtime. – 2016. – № 8. – С. 5.
2. Мартынов, С. Я не думал, что моя спортивная карьера растянется на 30 лет : [беседа с олимп. чемпионом по пулевой стрельбе С. Мартыновым] / С. Мартынов ; беседовала В. Ковальчук // Наш спорт. – 2015. – № 11. – С. 8–10.
3. Геращенко, Н. Город ждет / Н. Геращенко // Спортtime. – 2018. – № 9. – С. 19.
4. Спортивные объекты Республики Беларусь, сооруженные по инициативе Президента страны А. Г. Лукашенко. Брестская область. Стрелковый тир Брестской областной школы высшего спортивного мастерства // Олимп. – 2008. – № 2. – С. 45.
5. Чайка, В. Чайка, морская душа : [беседа с чемпионкой Европы и бронзовым призером I Европ. игр по пулевой стрельбе В. Чайкой] / В. Чайка ; беседовала Э. Хоровец // Совет. Беларусь. – 2015. – 12 нояб. – С. 15.
6. Чергейко, И. В нашем спорте туристов нет : [беседа с белорус. стрелком, участником Олимп. игр в Рио-де-Жанейро И. Чергейко] / И. Чергейко ; беседовала В. Гамзюкова; фото М. Кождан // Спортtime. – 2016. – № 11. – С. 28–31.
7. Александр Кедяров. Шутник : [беседа с заслуженным работником физ. культуры и спорта Респ. Беларусь, призером Олимп. игр 1976 г. А. Кедяровым] / А. Кедяров ; беседовала И. Усенко ; фото А. Шелегов // Спортtime. – 2016. – № 9. – С. 44–49.

Выяўленчы матэрыял

1. Олимпийская гордость «Динамо» [Изоматериал] : [плакат]. – [Минск : б. и., 2008]. – 1 л.
2. Белоруссия спортивная [Изоматериал] : от спартакиады – к спартакиаде / [Творческая фотохудожественная студия Союза журналистов БССР "Фото и жизнь" ; авт. текста В. Витман ; фото : В. Барановский и др.]. – Минск : 1971. – 72 с.
3. Белоруссия спортивная [Изоматериал] : [фотоальбом] / Союз спортив. обществ и организаций БССР ; [авт.-сост.: К. А. Кулинкович, Б. В. Витман ; фото: Д. А. Терехов и др.]. – Минск : Беларусь, 1967. – [128] с.
4. Беларусь спартыўная = Белоруссия спортивная : [фотаальбом / тэкст і склад. Б. В. Вітмана, В. І. Малашэнк ; фота А. Я. Гарбацэвіча і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1980. – [135] с.
5. 2019 [Изоматериал] : госавтоинспекция Гродн. обл. : [настен. перекид. календарь] / Госавтоинспекция Гродн. обл. – [Гродно : б. и., 2018]. – 14 л.
6. Кендзянкоў, I. Беларускі вайсковы строй і зброя [Изоматериал] : [камплект паштовак] / маст. I. Кендзянкоў ; уклад. і аўт. тэкстаў М. Грыгор'еў. – Мінск : НВФ "VAUKALAKA", 1996. – 12 л.

Электронныя рэсурсы

1. Огнестрельное оружие Средневековья [Электронный ресурс] / Средневековое оружие // История античности и средневековья. – Режим доступа : http://antichnost-i-srednevekove.ru/ognestrelnoe-oruzhie-srednevekovya/. – Дата доступа : 01.04.2019.
2. Сулейманов, Р. В. Чего мы не знаем о наших мишенях? История развития мишеней в спортивной пулевой стрельбе [Электронный ресурс] / Р. В. Сулейманов // Стрелковый портал Украины. – Режим доступа : http://www.shooting-ua.com/books/book_505.htm. – Дата доступа : 01.04.2019.
3. Стрельба на летних Олимпийских играх 1900 г. [Электронный ресурс] // Википедия : свобод. энцикл. – Режим доступа: https://ru.wikipedia.org. – Дата доступа: 01.04.2019.
4. Баку-2015. Сергей Мартынов завоевал бронзу в стрельбе пулевой [Электронный ресурс] // Нац. олимп. ком. Респ. Беларусь. – Режим доступа: http://www.noc.by/news/baku-2015-sergej-martynov-zavoeval-bronzu-v-strelbe-pulevoj. – Дата доступа: 01.04.2019.
5. Баку-2015. Стрелок Виталий Бубнович – чемпион Европейских игр [Электронный ресурс] // Нац. олимп. ком. Респ. Беларусь. – Режим доступа: http://www.noc.by/news/baku-2015-strelok-vitalij-bubnovich-chempion-evropejskikh-igr/?sphrase_id=283.... – Дата доступа: 01.04.2019.
6. Турнир по стрельбе [Электронный ресурс] // Гродн. обл. клин. больница. – Режим доступа: http://gocb.by/sportivnaya-zhizn/arxiv-sobyitij/2018/turnir-po-strelbe.html. – Дата доступа: 09.04.2019.
7. Любительский турнир по пулевой стрельбе в Гродно решено сделать традиционным [Электронный ресурс] // Гродно : блог. – Режим доступа: http://s13.ru/archives/136021. – Дата доступа: 09.04.2019.
8. Чайка, В. Чайка, морская душа. Видеть перед собой цель и не придумывать сложностей [Электронный ресурс] : [беседа с чемпионкой Европы и бронзовым призером I Европ. игр по пулевой стрельбе В. Чайкой] / В. Чайка ; беседовала Э. Хоровец ; фото В. Шлапака // Совет. Беларусь. – 2015. – 12 нояб. – Режим доступа: https://www.sb.by/articles/chayka-morskaya-dusha.html. – Дата доступа: 11.04.2019.
9. Щербацевич Юрий Александрович [Электронный ресурс] / Спортсмены // М-во обороны Респ. Беларусь. – Режим доступа: https://www.mil.by/ru/sport/excellence/sportman/persons/16321. – Дата доступа: 11.04.2019.
10. Стрельба пулевая [Электронный ресурс] // Минская государственная ообластная средняя школа – училище олимпийского резерва. – Режим доступа: https://mgouor.by/sportivnoe-otdelenie/otdeleniya/strelba/. ― Дата доступа: 15.04.2019.