Акіяны: захаванне і рацыянальнае выкарыстанне

З 7 чэрвеня па 5 ліпеня ў аванзале аддзела абслугоўвання афіцыйнымі дакументамі (пам. 207) адкрыта тэматычная выстава “Акіяны: захаванне і рацыянальнае выкарыстанне”, прысвечаная Сусветнаму дню акіянаў.

Гэты Дзень быў абвешчаны Генеральнай асамблеяй ААН 5 снежня 2008 года (рэзалюцыя 63/111) і штогод, пачынаючы з 2009-га, адзначаецца 8 чэрвеня.

Мэта свята – звярнуць увагу на праблемы Сусветнага акіяна, падкрэсліць яго ключавую ролю ў развіцці чалавецтва, інфармаваць грамадскасць аб уздзеянні чалавека на Сусветны акіян, павысіць узровень дасведчанасці насельніцтва аб патэнцыяле, багацці і прыгажосці падводнага свету.

Тэма Дня 2023 года – “Планета Акіян: часы мяняюцца”, якая нагадвае нам, што выратаваць акіян можна толькі агульнымі намаганнямі ўсяго чалавецтва.

Прапанаваная выстава пазнаёміць карыстальнікаў з дакументамі аб Сусветным акіяне, сярод якіх міжнародныя прававыя акты па марскім праве, энцыклапедыі і даведнікі аб акіяне і яго насельніках, матэрыялы даследаванняў, манаграфіі, дзе дадзена інфармацыя аб вывучэнні і асваенні марскіх глыбінь, навукова-папулярная літаратура аб марскіх падарожжах, падручнікі па гісторыі і геаграфіі мораў і акіянаў.

Гэтыя дакументы раскажуць аб працэсах, якія адбываюцца ў Сусветным акіяне, а таксама пазнаёмяць чытача з міжнароднай сістэмай мер і правіл, накіраваных на падтрыманне бяспекі марскога суднаходства і ахову марскога асяроддзя і яго насельнікаў. Яны дапамогуць прыцягнуць увагу шырокай грамадскасці да ўсеагульнай праблемы захавання рэсурсаў Сусветнага акіяна, паглыбіць разуменне пытанняў яго вывучэння і выкарыстання, а таксама павысіць дасведчанасць аб экалагічнай абстаноўцы на нашай планеце.

На выставе прадстаўлена больш за 70 дакументаў з фондаў бібліятэкі на рускай і англійскай мовах: кнігі, брашуры, буклеты, мімеаграфаваныя матэрыялы.

Экспазіцыя ўключае наступныя тэматычныя раздзелы:

• Вялікі і таямнічы акіян
• Вывучэнне і засваенне Сусветнага акіяна. Акіяналогія
• Геаграфія, фізіка, хімія і геалогія Сусветнага акіяна
• Марское права. Дзейнасць міжнароднай марской арганізацыі (ІМА)
• Сістэма “акіян – атмасфера”. Сусветны акіян і змяненне клімату. Устойлівае развіццё акіянаў і мораў

Выстава прызначана для спецыялістаў па марскім праве, эколагаў, маракоў, біёлагаў, акіянолагаў, а таксама для шырокага кола чытачоў, якія цікавяцца даследаваннямі марскіх глыбінь і праблемамі акіянаў і мораў.

Акіян – крыніца ўсяго жывога на планеце, але чалавек упэўнена разбурае гэтую велізарную экасістэму. Да 40 % Сусветнага акіяна ўжо моцна пацярпела ад дзейнасці чалавека, уключаючы забруджванне, якое змяншае рыбны промысел і страту прыбярэжных месцаў пражывання. Толькі ў выніку забруджвання пластмасавымі адходамі штогод гінуць каля мільёна марскіх птушак, сотні тысяч марскіх млекакормячых і незлічоная колькасць рыбы.

Выказваючы сур’ёзную занепакоенасць сітуацыяй, ААН робіць велізарныя намаганні для вырашэння праблем, звязаных з Сусветным акіянам.

У верасні 2015 года быў прыняты новы Парадак дня ў галіне ўстойлівага развіцця на перыяд да 2030 года. У яго склад увайшлі 17 галоўных мэт устойлівага развіцця (МУР). Задачы захавання і рацыянальнага выкарыстання акіянаў, мораў і марскіх рэсурсаў у інтарэсах устойлівага развіцця былі ўключаныя ў Мэту 14. У чэрвені 2017 года ў штаб-кватэры ААН у Нью-Ёрку прайшла Канферэнцыя па акіяне на тэму “Нашы акіяны – наша будучыня”. На ёй была прынята ўзгодненая на міжурадавым узроўні дэкларацыя ў форме “Закліку да дзеянняў” па аказанні садзейнічання дасягненню гэтай мэты, а таксама пералік абавязацельстваў дзяржаў па захаванні і ўстойлівым выкарыстанні рэсурсаў Сусветнага акіяна. 5 снежня 2017 года Генеральная асамблея ААН прыняла рэзалюцыю (A/RES/72/73), у якой абвясціла 2021–2030 гады Дзесяцігоддзем ААН, прысвечаным навуцы аб акіяне ў інтарэсах устойлівага развіцця.

Карысныя спасылкі

• Сусветны дзень акіянаў
• Вэб-сайт Сусветнага дня акіянаў
• Праграма ААН па навакольным асяроддзі – акіяны
• Дзесяцігоддзе ААН навукі аб акіяне ў інтарэсах устойлівага развіцця (2021–2030)
• Дзесяцігоддзе ААН па аднаўленні экасістэм (2021–2030)
• Канферэнцыя ААН па акіяне
• Мэта 14 у галіне ўстойлівага развіцця: захаванне марскіх экасістэм
• Сусветная сетка акіянаў
• Рыбная гаспадарка і аквакультура
• ААН і марское права
• Міжурадавая акіянаграфічная камісія ЮНЕСКА
• Міжнародны орган па марскім дне
• Міжнародная марская арганізацыя
• Міжнародны трыбунал па марскім праве
• Камісія па межах кантынентальнага шэльфа

Дакументы

• Рэзалюцыя аб заснаванні Сусветнага дня акіянаў
• Публікацыі ЮНЭП, звязаныя з акіянамі
• Канвенцыя ААН па марскім праве
• Пагадненні аб ажыццяўленні часткі XI Пагаднення аб ажыццяўленні палажэнняў Канвенцыі ААН па марскім праве ад 10 снежня 1982 года
• Абарона акіянаў і ўсіх відаў мораў, уключаючы замкнёныя і паўзамкнёныя моры, і прыбярэжных раёнаў і ахова, рацыянальнае выкарыстанне і засваенне іх жывых рэсурсаў (глава 17 Парадку дня на XXI стагоддзе)

Тэлефон для даведак: (8 017) 293 27 26.