Права быць дзіцём

З 13 па 25 лістапада ў аддзеле абслугоўвання афіцыйнымі дакументамі (пам. 207) арганізавана тэматычная выстаўка “Права быць дзіцём”, прысвечаная Сусветнаму дню дзіцяці.

Гэты Дзень быў заснаваны ў 1954 годзе рашэннем Генеральнай Асамблеі ААН (рэзалюцыя 836 (IX)) і штогод адзначаецца 20 лістапада.

Асамблея ў сваёй рэзалюцыі адзначыла, што Сусветны дзень дзіцяці – гэта дзень сусветнага брацтва і ўзаемаразумення дзяцей, дзень, прысвечаны дзейнасці, накіраванай на забеспячэнне дабрабыту дзяцей ва ўсім свеце.

Дата 20 лістапада для правядзення свята была абрана не выпадкова. Менавіта ў гэты дзень у 1959 годзе Генеральная Асамблея прыняла Дэкларацыю праў дзіцяці, а праз трыццаць гадоў у гэты ж дзень у 1989 годзе была прынята Канвенцыя аб правах дзіцяці.

Дэкларацыя праў дзіцяці стала першым дакументам ААН, які датычыўся праў дзяцей. У ёй адзначалася, што “чалавецтва абавязана даваць дзіцяці лепшае з наяўнага”, гарантаваць правы дзяцей на абарону, адукацыю, ахову здароўя, месца пражывання і паўнацэннае харчаванне.

Канвенцыя па правах дзіцяці – першы і асноўны міжнародна-прававы дакумент, дзе правы дзіця сталі разглядацца на ўзроўні міжнароднага права. Артыкулы Канвенцыі дэталізуюць індывідуальныя правы дзяцей на поўнае развіццё сваіх магчымасцей ва ўмовах, свабодных ад голаду і нястачы, жорсткасці, эксплуатацыі і іншых форм злоўжыванняў.

У маі 2002 года была склікана Спецыяльная сесія Генеральнай Асамблеі ААН па становішчы дзяцей. На гэтай сесіі ўпершыню ў састаў афіцыйных дэлегацый уваходзілі дзеці. Галоўным вынікам форуму стала афіцыйнае прыняцце 180 дзяржавамі выніковага дакумента – Дэкларацыі і Плана дзеянняў “Свет, прыдатны для жыцця дзяцей”. Дакумент уключаў 21 пэўную мэту з упорам на чатыры галоўныя прыярытэты: садзейнічанне здароваму ладу жыцця; садзейнічанне забеспячэнню якаснай адукацыі; абарона дзяцей ад жорсткага абыходжання, эксплуатацыі і насілля; барацьба з ВІЧ/СНІДам.

Падтрымкай і абаронай праў на бяспечнае, здаровае і шчаслівае дзяцінства займаецца Дзіцячы фонд ААН (ЮНІСЕФ), створаны ў 1946 годзе. Па ўсім свеце ЮНІСЕФ ажыццяўляе праграмы, накіраваныя на захаванне здароўя і паўнацэннае развіццё кожнага дзіця, змагаецца з дыскрымінацыяй, праводзіць дабрачынныя акцыі і інфармацыйныя кампаніі, дапамагае дзецям і сем’ям, якія сталі ахвярамі надзвычайных сітуацый і прыродных катаклізмаў.

Рэспубліка Беларусь ратыфікавала Канвенцыю аб правах дзіцяці яшчэ ў 1990 годзе. У адпаведнасці з ёй 19 лістапада 1993 года быў прыняты Закон Рэспублікі Беларусь “Аб правах дзіцяці”. Сёння наша краіна – гэтая дзяржава, дзе клопат пра дзяцей з’яўляецца адным з прыярытэтных напрамкаў сацыяльнай палітыкі. На 1 студзеня 2013 года колькасць дзяцей склала 1741,8 тысячы чалавек, гэта значыць 18,4 % ад агульнай колькасці насельніцтва. Дзецям прадастаўляецца бясплатная абавязковая агульная базавая адукацыя, усеагульны доступ да дашкольнай, прафесійна-тэхнічнай адукацыі. Больш за 75 % дзяцей дашкольнага ўзросту наведваюць дашкольныя ўстановы – гэты паказчык з’яўляецца адным з самых высокіх у СНД. Узровень пісьменнасці моладзі ў Рэспубліцы Беларусь складае 99,8 працэнта. Па гэтым паказчыку Беларусь апярэджвае многія дзяржавы, якія ўваходзяць у групу краін з вельмі высокім узроўнем развіцця чалавечага патэнцыялу. Паспяхова функцыянуе сістэма дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі, ва ўстановах якой займаецца кожны другі школьнік краіны. Створаны ўмовы для самарэалізацыі дзяцей у грамадскім жыцці.

У экспазіцыі прадстаўлена больш за 100 дакументаў на рускай і англійскай мовах: кнігі, перыядычныя выданні, мімеаграфаваныя матэрыялы ААН, брашуры, буклеты.

Выстаўка складаецца з наступных раздзелаў:

• Нацыянальныя і міжнародныя прававыя дакументы па абароне праў дзіцяці.
• Дзейнасць ЮНІСЕФ.
• Абарона праў і інтарэсаў дзяцей у Рэспубліцы Беларусь.
• Садзейнічанне здароваму ладу жыцця дзяцей.
• Забеспячэнне якаснай адукацыі для кожнага дзіцяці.
• Абарона дзяцей ад жорсткага абыходжання, эксплуатацыі і насілля.

Выстаўка прызначана для педагогаў, юрыстаў, сацыёлагаў, работнікаў сферы адукацыі, культуры і аховы здароўя, а таксама для ўсіх, хто не раўнадушны да будучыні нашых дзяцей.

Спіс літаратуры

Карысныя спасылкі:

• Сусветны дзень дзіцяці
• Дзіцячы фонд ААН (ЮНІСЕФ)
• Камітэт па правах дзіцяці*
• Міжнародная праграма па скасаванні дзіцячай працы*
• Здароўе дзяцей
• Жорсткае абыходжанне з дзецьмі
• Дапамога дзецям
• 20-я гадавіна Канвенцыі аб правах дзіцяці (8–9 кастрычніка 2009 года)*
• Спецыяльная сесія Генеральнай Асамблеі ААН па становішчы дзяцей (Нью-Ёрк, 8–10 мая 2002 года)
• Сусветная сустрэча на вышэйшым узроўні ў інтарэсах дзяцей (Нью-Ёрк, 29–30 верасня 1990 года)
• ААН працуе ў інтарэсах дзяцей
• Забяспечым будучыню, выступаючы ў абарону дзяцей

Дакументы

• Дэкларацыя ўдзельнікаў урачыстага пленарнага пасяджэння высокага ўзроўню, прысвечанага разгляду наступных мер па выкананні рашэнняў спецыяльнай сесіі па становішчы дзяцей (13 снежня 2007 года)
• Кіруючыя прынцыпы, якія датычацца правасуддзя па пытаннях, звязаных з удзелам дзяцей – ахвяр і сведкаў злачынстваў (22 ліпеня 2005 года)
• Дэкларацыя і План дзеянняў – “Свет, прыдатны для жыцця дзяцей” (10 мая 2002 года)
• Факультатыўны пратакол да Канвенцыі аб правах дзіцяці, які датычыцца ўдзелу дзяцей ва ўзброеных канфліктах (25 мая 2000 года)
• Факультатыўны пратакол да Канвенцыі аб правах дзіцяці, які датычыцца гандлю дзецьмі, дзіцячай прастытуцыі і дзіцячай парнаграфіі (25 мая 2000 года)
• Канвенцыя аб забароне і тэрміновых мерах па выкараненні найгоршых форм дзіцячай працы (Канвенцыя 182, 1 чэрвеня 1999 года)
• Правілы ААН, якія датычацца абароны непаўналетніх, пазбаўленых свабоды (14 снежня 1990 года)
• Канвенцыя аб правах дзіцяці (20 лістапада 1989 года)
• Дэкларацыя аб сацыяльных і прававых прынцыпах, якія датычацца абароны і дабрабыту дзяцей, асабліва пры перадачы дзяцей на выхаванне і іх усынаўленне на нацыянальным і міжнародным узроўнях (3 снежня 1986 года)
• Мінімальныя стандартныя правілы ААН, якія датычацца выканання правасуддзя адносна непаўналетніх (“Пекінскія правілы”) (29 лістапада 1985 года)
• Канвенцыя аб мінімальным узросце (Канвенцыя 138, 26 чэрвеня 1973 года)
• Дэкларацыя праў дзіцяці (20 лістапада 1959 года)