Запрашаем да цікавага творчага даследавання. Застаўся адзін месяц лета, і вакол нас вялікая колькасць разнастайных раслін. Прапануем збіраць кветкі і травы, ствараць уласны гербарый і параўноўваць з выявамі ў старадруках. Ці так выглядалі расліны 500 гадоў таму? Размяшчайце цяперашнія кветкі побач з гравюрай з мінулага і параўноўвайце!
“Гербарый” (з лацінскай – “трава”) абазначае засушаныя расліны. У свеце створаны шматлікія калекцыі такіх адмыслова сабраных экспанатаў, прызначаных для навуковага вывучэння.
Гербарыем таксама называюць кнігу з апісаннем раслін і іх выявамі. У фондзе Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі захоўваюцца “Гербарыі”, якім налічваецца больш за 500 гадоў.
"Гербарый", які надрукаваў Петэр Шофер (Peter Schöffer) у Майнцы ў 1484 годзе, адносіцца да калекцыі інкунабулаў – выданняў другой паловы XV стагоддзя. Першапачаткова Шофер працаваў перапісчыкам рукапісаў, а ў 1452 годзе стаў працаваць у друкарні Ёгана Гутэнберга і Ёгана Фуста. Затым Шофер разам з друкаром Фустам да 1457 года адкрыў сваю ўласную друкарню. “Гербарый” адносіцца да найбольш вядомых кніг гэтай друкарні. Аўтар тэксту не пазначаны ў кнізе, але, як мяркуецца, гэта франкфурцкі доктар Ёган Вонекен фон Кубэ. У кнізе апісаны і праілюстраваны 150 раслін. У асобніку Нацыянальнай бібліятэкі гравюры (дрэварыты) расфарбаваны ад рукі зялёным, жоўтым, чырвоным і сінім.
Цікава, што кніга паходзіць са знакамітага нясвіжскага кнігазбору Радзівілаў, пра што сведчыць экслібрыс і чырвоная пячатка. У асобніку маюцца шматлікія рукапісныя запісы на лацінскай і польскай мовах.
Яшчэ адзін цікавы асобнік з фондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі – "Гербарый", выдадзены ў Венецыі ў 1509 годзе. У кнізе змешчаны 150 ксілаграфічных гравюр з выявамі лекавых раслін. На выявах можна ўбачыць клубніцы, часнок, цыбулю і іншыя расліны.
Прадстаўленыя “Гербарыі” можна выкарыстаць для пошуку і параўнання з сучаснымі раслінамі, якія растуць побач: у агародзе, лузе, поле альбо лесе. Па прыкладзе старых кніг можна зрабіць сучасную кнігу з замалёўкамі і апісаннем раслін.
Музей Плантэна-Марэтуса ў Антверпэне (Museum Plantin-Moretus) распрацаваў буклет, якім можна карыстацца для стварэння свайго гербарыя. У ім змешчаны выявы з кніг друкара Крыстафа Плантэна. На выявах – добра нам вядомыя расліны: стакротка, клён звычайны, авёс, мак, канюшына, паўзучы казялец, крапіва, дзьмухавец і іншыя. Буклет можна спампаваць, раздрукаваць і стварыць альбом з падпісанымі на аркушах назвамі, месцам і датай збору.
Фотаздымкі створаных гербарыяў прапануем дасылаць на электронную пошту tacianasapieha@gmail.com да 1 верасня 2020 г. Лепшыя творчыя работы будуць размешчаны на партале бібліятэкі.
Матэрыял падрыхтаваны навукова-даследчым аддзелам кнігазнаўства ў рамках праектаў “У госці да кніг” і “Стварай культуру: бібліятэчныя інавацыйныя паслугі”.
