21 лютага – Дзень роднай мовы. Высвятляем самыя важныя словы для беларусаў.
У 1999 годзе ЮНЕСКА абвясцiла 21 лютага Днём роднай мовы. Больш за шэсць тысяч гаворак i дыялектаў налiчваецца сёння ў нашым разнастайным свеце. Але ёсць сярод iх словы, якiя адгукаюцца цеплынёй у сэрцы кожнага беларуса, тыя, што на роднай мове. Напярэдаднi свята мы паспрабавалi вызначыць самыя важныя словы беларусаў.
Рыгор Сiтнiца, старшыня Беларускага саюза мастакоў:
– “Каханне” i “бацькаўшчына” – вось нашы самыя галоўныя словы. Хаця найперш усяго – “каханне”. Вельмi люблю яшчэ словы “мiласэрнасць” i “сумленне”, але “каханне” ўсе ж большае па вазе, змяшчае ў сабе ў тым лiку i гэтыя азначэннi. Наогул, каханне, на мой погляд, – сапраўдная вiзiтоўка беларусаў.
Анатоль Ярмоленка, народны артыст:
– “Шчырасць”. Iмкнуся быць шчырым усюды. I на сцэне, i ў жыццi.
Мiхаiл Фiнберг, кiраўнiк Нацыянальнага акадэмiчнага канцэртнага аркестра:
– Кожнае слова на роднай мове для мяне важкае i значнае. 21 лютага – гэта ў тым лiку i мой дзень нараджэння. З 1993 года, ад першага фестывалю беларускай песнi i паэзii ў Маладзечне, я iмкнуся захаваць усе прыгожыя словы, створаныя нашымi паэтамi, усе мелодыi, на якiя яны натхнiлi нашых кампазiтараў.
Алег Молчан, кампазiтар:
– На беларускай мове добра атрымлiваюцца дзве рэчы: па-першае, у нас вельмi прыгожая лiрыка. Напрыклад, слова “кветка” – для мяне як для кампазiтара-песеннiка яно гучыць вельмi прыемна, музычна. Вельмi люблю слова “шанаваць”, яно змяшчае вялiкую колькасць сэнсаў. Ды i “шаноўнае спадарства” гучыць выдатна, лепш, чым любыя ladies and gentlеmens.
А яшчэ па-беларуску добра жартаваць, таму што ў нашай мове шмат яркiх слоў. Мяне бавяць словы-перакруты, як я iх называю: напрыклад, калi на рускай “тарелка”, то ў нас “талерка”. А паколькi беларуская, руская i ўкраiнская мовы пайшлi з аднаго кораня, у нас шмат агульных слоў, але iх значэннi часам зусiм супрацьлеглыя, i гэта таксама цiкава.
Таццяна Гаранская, мастацтвазнаўца:
– “Матуля”. Слова, якое згадваеш i ў самыя цяжкiя, i ў самыя светлыя, хвалюючыя хвiлiны: “Ой, матулечка мая!”.
Андрэй Хадановiч, паэт i перакладчык:
– Мне вельмi падабаецца, што па-беларуску ёсць два розныя словы – “любоў” i “каханне”. I эратычныя пачуццi не блытаюцца ў нас з любоўю да ежы або да радзiмы. “Каханне” – файнае слова! Хаця i “любоў” нiшто сабе.
Вячаслаў Бандарэнка, пiсьменнiк:
– Мой фаварыт – слова “мiлагучны”. Шкада, што па-руску нельга казаць “милозвучный”, такога проста няма. А беларускае слова выдатнае, яно быццам абдымае сабою ўсю Беларусь.
Яўген Перлiн, тэлевядучы, каментатар конкурсу “Еўрабачанне”:
– Любiмае – “дабрабыт”. Таму што ўсё добрае, што ёсць у свеце, змешчана, па сутнасцi, у адным слове: i матэрыяльнае, i духоўнае. Дарэчы, гэта слова зараз для мяне вельмi актуальнае, бо лiтаральна нядаўна я пераехаў у новую кватэру i ўвесь гэты час займаўся яе ўладкаваннем i абсталяваннем. I першае, што жадалi мне госцi, якiя прыходзiлi на ўваходзiны, – дабрабыту.
Крыніца: СБ – Беларусь сегодня
