Заснавальнік зоагеаграфіі Беларусі

11 мая – 130 гадоў з дня нараджэння Анатоля Уладзіміравіча Фядзюшына, вядомага вучонага ў галіне заалогіі, арніталогіі, паляўніцтвазнаўства і аховы прыроды.

Нарадзіўся Анатоль Фядзюшын у горадзе Слуцку Мінскай губерні (цяпер Мінская вобласць). Скончыў Слуцкую гімназію, у 1913 г. – прыродазнаўчае аддзяленне фізіка-матэматычнага факультэта Маскоўскага ўніверсітэта. У выданні “Орнитологический вестник” быў надрукаваны першы артыкул студэнта А. Фядзюшына “О некоторых птицах Минской губернии” (1912). Пасля заканчэння вучобы працаваў выкладчыкам Пінскага рэальнага вучылішча, вывучаў птушак Палесся.

У 1921–1933 гг. быў выкладчыкам, першым загадчыкам кафедры заалогіі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (БДУ), прымаў удзел у стварэнні Заалагічнага музея. Некаторы час выкладаў у Беларускім інстытуце сельскай і лясной гаспадаркі ў Мінску (цяпер Беларуская дзяржаўная сельскагаспадарчая акадэмія). У 1927 г. стаў прафесарам БДУ. Прымаў удзел у арганізацыі Інстытута беларускай культуры, быў яго супрацоўнікам, пазней кіраваў сектарам заалогіі АН БССР.

Па даручэнні Дзяржплана БССР займаўся пытаннямі запасу і распаўсюджвання ў рэспубліцы паляўніча-прамысловых жывёлін, з’яўляўся арганізатарам і ўдзельнікам комплексных экспедыцый у рэгіёны Беларусі. Вялікае значэнне мела дзейнасць вучонага па захаванні і рэакліматызацыі бабра. Вынікі яго даследаванняў апублікаваны ў “Працах Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэту” (1922–1932), “Матэрыялах да вывучэння флоры і фаўны Беларусі” (1927–1932).

У 1925 г. па праекце А.У. Фядзюшына быў створаны Бярэзінскі біясферны запаведнік. Ён удзельнічаў у І Усерасійскім (1929) і І Усесаюзным (1933) з’ездах па ахове прыроды, дзе прадстаўляў рэспубліку, выступаў ініцыятарам арганізацыі Палескага запаведніка. Быў намеснікам старшыні Дзяржаўнага камітэта па справах паляўніцтва пры Саўнаркаме БССР. Працаваў членам рэдкалегіі часопіса “Паляўнічы Беларусі”, супрацоўнічаў з краязнаўчым часопісам “Наш край”. Аўтар першага ў савецкай Беларусі артыкула аб Белавежскай пушчы “Да лёсу белавежскага зубра: (некралог)”.

З 1933 па 1972 г. Анатоль Уладзіміравіч працаваў загадчыкам кафедры заалогіі і дарвінізму ў Омскім сельскагаспадарчым інстытуце. У 1938 г. стаў доктарам біялагічных навук. У 1948–1950 гг. з’яўляўся членам Усесаюзнага геаграфічнага таварыства, Усесаюзнага таварыства гельмінтолагаў пры АН СССР, з 1960 г. – членам Камісіі па ахове прыроды пры Сібірскім аддзяленні АН СССР. У 1961 г. узнагароджаны ордэнам Леніна.

Аўтарству таленавітага вучонага належаць больш за 200 навуковых і навукова-папулярных прац па арніталогіі, заалогіі, пытаннях аховы і павялічэння рэсурсаў паляўнічай фаўны. Сярод іх “Кароткая інструкцыя да збірання і аховы заалагічных калекцый: (для краязнаўчых гурткоў, вясковых настаўнікаў, паляўнічых і іншых асоб, якія жадаюць прыняць удзел у збіранні матэрыялаў для Цэнтральнага музея мясцовай фаўны)” (1925), “О расселении домашнего воробья” (1925), “О современном распространении бобра (Сastor fiber, L.) в Белоруссии и некоторые данные к его биологии” (1926), “Справаздача аб экспедыцыі для вывучэння фаўны ўсходняй часткі БССР улетку 1925 г.” (1927), “Да біялогіі і распаўсюджанасці бабра (castor fiber) у БССР (1928), “Справаздача з фаўністычных даследаванняў на р. Прыпяці і воз. Князь улетку 1926 г.” (1928), “Аб працах нямецкіх арнітолагаў у акупаваных частках Заходняй Беларусі і Літвы ў перыяд 1915–1920 гг. і некаторыя крытычныя заўвагі да іх” (1930), “Птицы Белоруссии” (у суаўтарстве, 1967) і інш.

Інфармацыю пра вучонага, звесткі аб яго працах можна знайсці ў электронным каталогу Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі, анлайн-энцыклапедыі "Беларусь у асобах і падзеях", Нацыянальнай базе даных нарматыўных/аўтарытэтных запісаў, на сайце біялагічнага факультэта БДУ і ў іншых інфармацыйных рэсурсах.