На выставе “Энцыклапедыя. Нацыянальны праект”, якая адкрылася ў музеі кнігі да 50-годдзя стварэння першай беларускай універсальнай энцыклапедыі, мы пагутарылі з галоўным бібліёграфам навукова-даследчага аддзела кнігазнаўства Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі Ксеніяй Сушай.
– Ксенія Віктараўна, раскажыце, якія энцыклапедыі прадстаўлены на выставе.
– Энцыклапедыі ад антычных часоў да сучаснасці. Гэта “Натуральная гісторыя” Плінія (ліёнскае выданне ХVI стагоддзя), першая энцыклапедыя сучаснага тыпу – французская “Энцыклапедыя, ці Тлумачальны слоўнік мастацтваў і рамёстваў” Дэні Дзідро (1751–1780), найаўтарытэтнейшая энцыклапедыя на англійскай мове “Брытаніка” (1875–1888), самая паспяховая нямецкая “Энцыклапедыя Бракгаўза” (1882–1887). Дэманструюцца таксама ўніверсальныя энцыклапедыі нашых суседзяў – Польшчы, Чэхіі, Расіі, Літвы. Падкрэслю, што ўсім гэтым выданням уласціва нацыянальная тэматыка.
І канечне, наведвальнікі выставы даведаюцца пра першыя спробы стварэння беларускай энцыклапедыі ў першай палове ХХ стагоддзя. Па творчых і працоўных матэрыялах, фотаздымках, дакументах азнаёмяцца з працай калектыву беларускіх энцыклапедыстаў пад кіраўніцтвам Пятра Усцінавіча Броўкі па стварэнні першай у гісторыі Беларусі ўніверсальнай “Беларускай савецкай энцыклапедыі” (1969–1975) і нацыянальнай універсальнай энцыклапедыі суверэннай дзяржавы – “Беларускай энцыклапедыі” ў 18 тамах (1999–2004). Усё гэтыя выданні можна ўбачыць на выставе.
– Прадметам вашага асабістага навуковага даследавання сталі менавіта энцыклапедыі?
– Так, па беларускіх ўніверсальных энцыклапедыях я пішу кандыдацкую дысертацыю. Энцыклапедыя ўспрымаецца ў кантэксце культуры, цікава аналізаваць, як культура адлюстравалася ў гэтым тэксце і як энцыклапедыя паўплывала на культуру. Я разглядаю нацыянальны, ідэалагічны і каштоўнасны аспекты гэтай з’явы. Стараюся, каб энцыклапедычны тэкст успрымаўся не толькі як даведнік, крыніца інфармацыі, але і як крыніца светапогляду, які навукоўцы трансліравалі ў масы.
– Як праз дзейнасць бібліятэкі вы папулярызуеце энцыклапедыі сярод школьнікаў, студэнтаў, аспірантаў?
– Калі я толькі пачынала працаваць у аддзеле рэдкай кнігі і старадрукаў, мяне вучылі: прыходзіць чытач з запытам па пэўнай тэме – трэба звярнуцца ў першую чаргу да энцыклапедыі.
– У век інтэрнэту энцыклапедыі не згубілі сваёй актуальнасці?
– Энцыклапедыі карыстаюцца попытам, бо змяшчаюць дакладныя, правераныя навуковым калектывам звесткі, але надышла пара нашы ўніверсальныя энцыклапедыі – савецкую і беларускую – алічбаваць і выкласці ў інтэрнэт у зручным для карыстальніка выглядзе.
– Акрамя ўсяго, вы актыўна ўдзельнічаеце ў арганізацыі канферэнцый, семінараў, выстаў, навукова-асветніцкіх праектаў, якія ладзіць навукова-даследчы аддзел кнігазнаўства, займаецеся выданнем навуковых зборнікаў.
– Так. Мы штогод арганізуем Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні, друкуем матэрыялы канферэнцыі, на якой бывае шмат цікавых выступленняў і новых знаходак.
Асноўны напрамак маёй дзейнасці – праца над выдавецкімі праектамі аддзела. Я складальнік і навуковы рэдактар зборнікаў матэрыялаў Міжнародных кнігазнаўчых чытанняў і зборнікаў навуковых артыкулаў “Здабыткі: дакументальныя помнікі на Беларусі”, а таксама іншых выдавецкіх праектаў, сярод якіх камплект паштовак “Рарытэты з фондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі”, электронныя выданні “Кніга Беларусі, 1517–1917: зводны каталог”, “Спадчына акадэміка Яўхіма Карскага”, “Сапегіяна: кнігазбор роду Сапегаў”.
Зборнік навуковых артыкулаў “Здабыткі” прысвечаны кніжнай культуры Беларусі, мы з вялікім задавальненнем публікуем цікавыя матэрыялы і запрашаем аўтараў актыўна ўдзельнічаць у пошуках, адкрываць невядомыя старонкі нашай культуры.
– Поспехаў вам і новых здзяйсненняў.
Гутарыла Эла Дзвінская спецыяльна для інтэрнэт-партала Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі, фота аўтара.
Суша Ксенія Віктараўна нарадзілася ў Мінску 18 кастрычніка 1982 г.
У 2005 г. скончыла Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў па спецыяльнасці “культуралогія”, у 2007 г. атрымала ступень магістра гуманітарных навук, на дадзены момант – саіскальнік кафедры культуралогіі БДУКіМ. У 2004 г. вывучала польскую мову і культуру ў Сілезскім універсітэце (Катавіцы – Цешын).
Працуе ў навукова-даследчым аддзеле кнігазнаўства Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі са студзеня 2005 г.
Аўтар больш за 30 артыкулаў у навуковых зборніках, часопісах, матэрыялах канферэнцый, энцыклапедыях. Сфера навуковых інтарэсаў: кніжная культура Беларусі; энцыклапедыя як феномен культуры, асаблівасці, функцыі і формы энцыклапедыі ў грамадстве; каштоўнасці ў культуры; рэлігія як форма светапогляду.
Замужам, мае сына і дачку.
Матэрыял падрыхтваны аддзелам суправаджэння інтэрнэт-партала.
