Обзор книг от Людмилы Рублевской
Уладзiмiр Сцяпан. Хвалi. Проза
Мiнск, Мастацкая лiтаратура, 2019
Майстар кароткай прозы… Вось напiсала i задумалася: што значыць – кароткая проза? Кроплi ёсць частка сусветнай вады… Абразкi, апавяданнi, запiсы з Фэйсбуку Уладзiмiра Сцяпана злiваюцца ў адну вялiкую карцiну нашага быцця, адзiнае тэкставае палатно, дзе аднолькава важныя бачнае i нябачнае, фарбы i словы. Сцяпан мае прафесiю мастака, i мы дакладна бачым карцiны, намаляваныя словам. Вось на адной святлее неба, i белая паласа пасярод дарогi – яскравая, свежая, як новая. На другой – партрэт старой турчанкi ў доўгай стракатай сукенцы, якая штодня сядзiць на белым пластыкавым крэсле, у цяньку, пад зялёным апельсiнавым дрэвам i адчувае сябе шчаслiвай. Вось на балконе сохне бялiзна – вялiкi цёмна-сiнi абрус, белая прасцiна i яшчэ адна колеру жаўтка, а можа, i гэта – вялiкi святочны абрус. Дасканала вымалеваны пейзаж, нацюрморт – частка жанравай карцiны, чый сюжэт – чалавечая гiсторыя. Двое, як у Чэхава, тоўсты i тонкi, выпадкова сустракаюцца, купляючы маладую бульбу. Тоўсты, таленавiты хiрург, калiсьцi выратаваў руку сыну худога, але запатрабаваў за створаны цуд грошы. Худы здаў тоўстага за хабар. Героi нiчога не гавораць адзiн аднаму. I не набываюць бульбу. Чытачу давядзецца самому прайграць сiтуацыю, задумацца над важнымi маральнымi праблемамi. Самотны мужчына, якi пакутуе на алкагалiзм, устаўляе шкло ў акно iнтэрната. Ён рады заробку. I нават удзячны таму, хто забяспечыў працу, – мы толькi ў канцы даведваемся, што праз гэтае акно хтось выкiнуўся, выбiўшы шкло. Лаканiчная i яркая проза, якая прабiвае на рэфлексii.
Анатоль Александровiч
Мiнск, Беларусь, 2019
Новы альбом серыi “Палац мастацтва” прысвечаны выдатнаму графiку Анатолю Александровiчу, якi сышоў з жыцця два гады таму. Ён аўтар iлюстрацый да твораў беларускiх пiсьменнiкаў, i сям’я ў яго лiтаратурная: жонка Алена Атраховiч, таксама мастачка, – унучка народнага паэта Кандрата Крапiвы. Менавiта яна i напiсала ўступны артыкул. Графiка Александровiча вызначаецца i глыбокiм пранiкненнем у сутнасць таго, што хацеў сказаць пiсьменнiк, i адначасова самадастатковасцю кожнага малюнка. Паўглядаемся, напрыклад, у графiчныя аркушы па матывах паэмы Мiхася Чарота “Босыя на вогнiшчы”: уражлiвыя экзiстэнцыйныя вобразы праступаюць тонкiмi светлымi лiнiямi з цемры. Дарэчы, мастак прыдумаў уласную, непаўторную тэхнiку афортаў. “Калегi-мастакi называлi Анатоля Александровiча беларускiм Рэмбрантам. I гэта далёка не выпадковасць, бо дынамiка кампазiцыйнага i змястоўная складанасць вобразаў апасродкавана яднаюць яго творы з творамi майстроў эпохi Адраджэння”, – сцвярджае Алена Атраховiч. Пры жыццi ў мастака не было персанальных выстаў, ён пазбягаў шумiхi. Любiў з жонкай падарожнiчаць на роварах па Беларусi, натхняўся краявiдамi. Напрыклад, зарослая iмхом лодка на беразе ляснога возера – падстава цэлай серыi гiстарычных замалёвак. Мастака натхнялi постацi Францыска Скарыны, Якуба Коласа, Янкi Купалы. А ў афорт па творы Адама Мiцкевiча ён уплёў пераклад на беларускую мову балады “Свiцязь”, якi папрасiў зрабiць Кандрата Крапiву. Знаёмства з альбомам можа стаць для кагосьцi адкрыццём цiкавага творцы.
Джим Крейс. Мелодия
Москва, Издательство «Э», 2019
Когда в романе Джима Крейса жители городка решают избавиться от страшной дикой природы, они избавляются и от бедняков.
Хорошая проза, когда важно не только «о чем», но и «как». Тщательно выписанные психологические нюансы. Сюжет напоминает фильмы французских сюрреалистов с социальной подоплекой. Маленький городок с четким разделением на благополучных граждан и «дикарей». Причем «дикари» – это глобально: бедняки, нищие, роющиеся в отбросах, дикие животные, проживающие в городском леске, сам лес – с мошкарой, грязью и колкими ветвями. Для богачей эти существа не имеют лиц, они почти мифические, словно выжившие неандертальцы. Главный герой – старый певец шансона, рафинированный господин Бузи, живет на границе благополучного и дикого миров: его родовая вилла возле рощи. Поэтому во двор забегают рыться в мусорных ящиках звери, птицы, попрошайки, для Бузи одинаково враждебные и безликие. Однажды в дом забирается в поисках пищи голый грязный ребенок. Маугли, вырываясь, покусал и исцарапал хозяина дома… А вдруг это представитель племени, до сих пор таящегося в лесу? Племянник Бузи Джозеф, метящий в кресло мэра, использует случай с дядюшкой, чтобы протолкнуть свою идею: очистить город от дикарей, а на месте леска построить дома. А чтобы зеленые не возмущались, животных нужно отловить и переселить. Во время глобальной облавы изгоняют не только кабанов и лисиц, но хватают бедняков, бродяг. Нечего портить облик благополучного города. Теперь всё красиво. Но рассказчик, один из студентов-волонтеров и участников эпохальной «очистки города», рассуждает: «Когда мы все полетим в тартарары вместе с нашими городами и городками, как непременно это должно произойти, когда наши квартиры и бульвары заполонят крысы и сорняки, кто выживет? Не те из нас, кто путешествует в автомобилях, подобных гостиным, а те, кто каждый день подбирает объедки, кто может найти воду по запаху и наделен даром бедности».
Автор публикации: Людмила Рублевская.
Источник: СБ – Беларусь сегодня
