Ці ведаеце вы пра бітву за Парыж пад Нараччу; пра ураджэнца Беларусі У. Май-Маеўскага, які стаў прататыпам генерала Кавалеўскага ў фільме “Ад'ютант яго правасхадзіцельства”; пра французскага жывапісца Ж.-Л. Фарэна; які пайшоў на вайну ў 62 гады і ў сваіх малюнках адлюстраваў увесь трагізм таго, што адбываецца?
Інфармацыю пра гэта і многае іншае можна знайсці ў матэрыялах праекта “Беларусь у Першай сусветнай”, створанага Нацыянальнай бібліятэкай чатыры гады таму, да 100-годдзя пачатку вайны. Віртуальны праект атрымаўся маштабным: было алічбавана каля 70 выданняў агульным аб'ёмам звыш 10 тысяч старонак тэкставага матэрыялу, а таксама каля 150 малюнкаў.
У праекце апісваюцца асноўныя баі і ваенныя аперацыі, якія вяліся на тэрыторыі нашай краіны: Віленская аперацыя, Свянцянскі прарыў, Нарачанская аперацыя (бітва за Парыж пад Нараччу), Баранавіцкая аперацыя, абарона Смаргоні, Сталовіцкі бой, Крэўская аперацыя. Раздзел дапоўнены картамі і схемамі тэатра ваенных дзеянняў.
Праект адкрывае доступ да алічбаваных мастацкіх і дакументальных твораў пра Першую сусветную вайну, падзеі якой пераасэнсаваны як непасрэднымі ўдзельнікамі ваенных дзеянняў (Аляксеем Брусілавым, Баляславам Вевернам, Юрыем Данілавым, Міхаілам Савіным, Эрыхам Людэндорфам і інш.), так і беларускімі пісьменнікамі, такімі як Максім Гарэцкі, Максім Багдановіч, Якуб Колас, Янка Купала, Змітрок Бядуля, Пятрусь Броўка, Кузьма Чорны, Кандрат Крапіва і інш. Іх творы, напісаныя ў 1914–1930-х гадах ХХ стагоддзя, падымаюць тэмы ваенных будняў і гераізму, бежанства і жыцця на акупаванай тэрыторыі, дэгуманізацыі грамадства і крызісу традыцыйных маральных каштоўнасцей, што справакавала першая ў гісторыі чалавецтва вайна, якая ахапіла ўвесь свет.
|
|
|
Крыніцай дакументальных ілюстрацый паслужылі фонды Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі. Для праекта былі алічбаваны фатаграфіі з перыядычных выданняў “Ніва” і “Летапіс вайны”, а таксама ўнікальная калекцыя літаграфій, створаная французскім жывапісцам, літографам, гравёрам і карыкатурыстам Жанам-Луі Фарэнам. Выявы суправаджаюцца рэплікамі герояў ваенных сцэнак, і такія малюнкі з подпісамі ўражваюць мацней, чым сухія лічбы пра вайну, нават вельмі вялікія.
Сёлета да 100-годдзя заканчэння вайны анлайн-рэсурс быў дапоўнены раздзелам “Палкаводцы і ваеначальнікі Першай сусветнай – ураджэнцы Беларусі”. Акрамя біяграфічнай інфармацыі, у ім даецца гістарычная даведка аб ваенных падраздзяленнях – палках і дывізіях, узначаленых нашымі суайчыннікамі, а таксама бібліяграфія па тэме.
У лістападзе Еўропа шырока адзначае 100-годдзе заканчэння Першай сусветнай вайны. Для беларусаў рэфлексія і памяць аб гэтай вайне паблякла на фоне наступных не менш значных і трагічных падзей ХХ стагоддзя – Кастрычніцкай рэвалюцыі, калектывізацыі, Другой сусветнай вайны і інш. Як следства, значэнне і спадчыну Вялікай вайны 1914–1918 гг. беларускай грамадскасці яшчэ трэба пераасэнсаваць. Гэта і дапамагае зрабіць абноўлены электронны мультымедыйны рэсурс “Беларусь у Першай сусветнай”.
Матэрыял падрыхтаваны аддзелам суправаджэння інтэрнэт-партала.
Да 100-годдзя заканчэння Першай сусветнай вайны ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі арганізавана таксама выстаўка “Беларусь у Вялікай вайне 1914–1918 гг.”
