Сябры і калегі ведалі: Колас любіць ежу простую, вясковую. Сын Даніла неаднойчы ўспамінаў, як бацька еў бульбу з кіслым малаком, верашчаку з грыбамі і яечню са скваркамі. Любімыя стравы не змяняліся незалежна ад пары года ці месца жыхарства: яны нагадвалі пісьменніку пра дзяцінства.
Музей Якуба Коласа ў Мінску
"Новая зямля" як кулінарная кніга
Якуб Колас неаднойчы казаў, што расказаць пра сваё дзяцінства лепш, чым у паэме "Новая зямля", не зможа. Твор, які называлі энцыклапедыяй сялянскага жыцця, можна назваць і кулінарнай кнігай, у якой не проста ўзгадваюцца назвы пэўных страў, а прыводзяцца рыфмаваныя рэцэпты. Успомніць хаця б знаёмую ўсім школьнікам частку "Дзядзька-кухар", дзе дасканала апісваецца працэс гатавання клёцак з сокам.
Выданні паэмы "Новая зямля" Якуба Коласа
У розных раздзелах узгадваецца вялікая колькасць страў — святочных і звычайных. У нядзелю ўся сям'я збіралася за святочным сталом, дзе елі блінцы, верашчаку, аладкі, тварог са смятанай і цалкі — так называлася яечня, у якой жаўткі не змешваліся з бялкамі.
На Каляды звычайна елі куццю і шмат рыбы — акунькі, мянькі і плоткі. У якасці дэсерту на стале былі ламанцы — пшанічнае цеста з макавым сокам — і кісель з мядовай сутой — растворам мёда. На Вялікдзень на стале заўсёды было шмат мяса — шынка, кілбасы-скруткі, падсвінак, сцёгны, сала, грудзінкі. Акрамя гэтага, маці пякла пірагі і аладкі.
Нямецкі торт ад жонкі Марыі Дзмітрыеўны
Канстанцін Міхайлавіч і Марыя Дзмітрыеўна пабраліся шлюбам у 1913 годзе, яна нарадзіла пісьменніку трох сыноў. "Мілы друг мой", "мая зорка", "мая добрая дружачка", "мая святыня", "яснюсенькая зорка" — так называў Якуб Колас сваю жонку. Была яна і выдатнай гаспадыняй — віртуозна гатавала мяса і кандытарскія стравы.
Марыя Дзмітрыеўна ўключала ў меню ўсё, што так любіў муж, але і абавязкова выдумляла штосьці арыгінальнае. На салодкае ў доме Коласа заўсёды былі тарты, цукаты і "Цыганская мазурка". Апошняя на самой справе была стравай польскай і ўяўляла сабой цеста з арэхамі і сухафруктамі.
Сыны Коласа ўзгадвалі, што аднойчы пасля застолля гасцям прывезлі ачышчаныя ад шалупінак вароныя яйкі. Прысутныя вырашылі не падаваць віду і з'есці пачастунак. Высветлілася, што гэта было бланманжэ — жэле з малака, цукра і жэлаціну. З таго часу халодны дэсерт стаў своеасаблівай "фішкай" Марыі Дзмітрыеўны.
Да 20-годдзя літаратурнай дзейнасці Янкі Купалы жонка Коласа прыгатавала торт Баумкухен (Baumkuchen, у перакладзе "дрэва-пірог" — Sputnik). Гэты від выпечкі характэрны для Германіі. Яго зрэз нагадвае зрэз дрэва з гадавымі кольцамі. Прыгатаванне такога торта лічыцца вяршыняй кулінарнага майстэрства. Для выпякання выкарыстоўваецца драўляны конус, на які наматваецца шпагат і прыкрываецца навошчанай паперай. Зверху гэтай канструкцыі наматваецца цеста, пасля запякання якога конус дастаюць.
Рускі паэт і перакладчык Сяргей Гарадзецкі, з якім сябраваў Колас, узгадваў, што падчас візіта ў Ташкент да пары Міцкевічаў для яго арганізавалі сапраўдны беларускі стол з грыбамі, беларускімі сырамі і паляндвіцай. Галоўнай стравай была печань ментуза, якую Гарадзецкі вельмі любіў.
Вырошчваў тытунь, рабіў настойкі
З 1944 года Якуб Колас жыў у Мінску, але без жонкі. Яна памерла ў 1945 годзе. Тут у яго быў свой сад, дзе раслі вішні, грушы, агрэст, маліны і слівы. Канстанцін Міхаілавіч вырошчваў усё самастойна і нават праводзіў сельскагаспадарчыя эксперыменты. Аднойчы пасадзіў разам жыта і ячмень — такі спосаб прачытаў у кнізе XVI стагоддзя, а вынікі сваіх даследванняў адправіў у Нацыянальную акадэмію навук.
Яблыкі ў садзе Якуба Коласа
Ёсць у Дзяржаўным музеі і склеп, дзе захоўваліся хатнія нарыхтоўкі — бульба, яблыкі і кансервы. Гэта самая старая пабудова на тэрыторыі сядзібы класіка.
Тыповы гарадскі склеп сярэдзіны ХХ стагоддзя
Якуб Колас быў апантаным грыбніком, асабліва паважаў баравікі, таму нарыхтоўкі з грыбоў меліся ў хаце заўсёды. Урачы забаранілі пісьменніку есці мяса і вострыя стравы і ён ужываў шмат мочаных яблыкаў, капусты і салёных агуркоў.
Некаторы час паэт вырошчваў на ўчастку тытунь, але потым паліць забаранілі ўрачы, і на такое хобі прыйшлося забыцца.
Сёння ў музеі Якуба Коласа ёсць сталовая, дзе захоўваецца посуд і некаторыя побытавыя рэчы. Напрыклад, набор для крушону — так называецца віно або сумесь вінаў з кавалачкамі садавіны — падарыў Янка Маўр, драўляную бутэльку і кубачкі — Пятрусь Броўка і Пятро Глебка.
Набор для крушону, які Коласу падарыў Янка Маўр
Падарунак ад Петруся Броўкі і Пятро Глебкі
Было ў жыцці пісьменніка месца і алкагольным напоям. Напрыклад, у Ташкенце яго сябар Ісаак Драбкін вырабляў незвычайны настой, галоўнымі інгрыдыентамі якога былі спірт і вінаградныя адходы — скуркі, мякаць, костачкі і крыху сока. Колас называў гэты напой "хомут".
Наліўкі
Некаторыя настойкі пісьменнік рабіў самастойна. Вядома, што "Міхасёўку" па адмысловым рэцэпце сям'і Міцкевічаў зараз працягвае рабіць малодшы сын Міхась і хавае рэцэпт у сакрэце.
Аўтар публікацыі: Міхаіл Азерскі.
Крыніца: Sputnik
