На што можа пайсці чалавецтва дзеля вылячэння смяротных хвароб?
Майстры антыўтопій даўно давялі, што з такой матывацыяй мяжы чалавечай жорсткасці няма. Вучоныя спрадвеку выкарыстоўваюць для медыцынскіх доследаў жывёл. Ставіць доследы на людзях, вядома, злачынства... А калі гэта не зусім людзі, а пазбаўленыя душы клоны?
Кадзуа Ісігура, брытанскі пісьменнік японскага паходжання і нобелеўскі лаўрэат, не першым стварыў варыяцыю пра жорсткі лёс клонаў. Але здолеў зрабіць гэта дастаткова шматслойна, атмасферна і загадкава. Бо чытач амаль да апошняга не разумее, што адбываецца ў закрытым пансіёне для падазрона паслухмяных дзяцей.
Навучэнцы вельмі любяць настаўнікаў, апантана займаюцца мастацтвам і чамусьці не выяўляюць падлеткавага бунту – акрамя непапулярнага Томі, у якога здараюцца прыступы агрэсіі, за якія яму вельмі сорамна. А яшчэ дзеці рыхтуюцца да якойсьці важнай місіі... І тым болей вусцішна робіцца чытачу, калі ён разумее, што «выняткі», з якіх складаецца тая місія, – гэта аперацыі па выдаленні органаў, што перасадзяць «сапраўдным» людзям. Хтось з клонаў-донараў перажывае два выняткі, хтось – тры. Самае ганаровае — чатыры. А тады – «завяршэнне». Слова «смерць» забаронена. Ёсць, аднак, людзі, якія ўпарта даводзяць, што клоны маюць тыя ж пачуцці і таленты, як і іх забойцы. Спрабуюць патлумачыць клонам няправільнасць таго, як з імі абыходзяцца. Але ці здольныя галоўныя героі – Томі і яго сяброўка Рут – ісці ў змаганні да канца, ці змірацца з наканаваннем? Дык, магчыма, менавіта здольнасць апантанага супраціву, хай і безнадзейнага, ёсць прыкмета сапраўднага чалавека? А з другога боку, кожны ж ведае, што памрэ, што ўзрост будзе рабіць «выняткі» з ягонага арганізму, да самага «завяршэння»... Але ратуецца каханнем, мастацтвам і верай... Няпросты раман, які лёгка чытаецца, ды пакідае даволі дэпрэсіўны прысмак. І ўваходзіць у лік сотні лепшых англійскіх раманаў усіх часоў.
Aўтар: Людміла Рублеўская.
Крынiца: Звязда.
