У год 80-годдзя вызвалення нашай краіны ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў прапануем разам з Нацыянальнай бібліятэкай Беларусі прасачыць гэты шлях і штотыдзень знаёміцца з навінамі і падзеямі студзеня – жніўня 1944 года.
Увазе віртуальных карыстальнікаў партала Нацыянальнай бібліятэкі – радкі, з якімі да нас, у 2024-ы год, маглі б звярнуцца нашы продкі, з далёкага 1945-га.
Ліст нашчадкам
Вызваленне. Яно пачалося 22 чэрвеня 1941 г. – у першы ж дзень вайны, якую мы назвалі Вялікай і Айчыннай. Так, спачатку мы адступалі. І гэта было горка. Адступаць, пакідаючы за спінай часцінку сябе. Сваіх людзей і родную зямлю. Без надзеі, што ўсім ім удасца выжыць. Без надзеі ўбачыць свае паркі, школы, заводы і зямлю – некранутымі. Без надзеі даведацца пра лёс сваіх родных да пераможнага вяртання.
Гэта было адчайна несправядліва: першая ў свеце краіна, якая будавала шчасце для вялікай колькасці ранейшых абяздоленых, павінна была змагацца за сваё выжыванне і права мільёнаў сваіх людзей жыць па гонары і сумленні.
Наперадзе быў доўгі шлях да нашай Перамогі.
Якім жа доўгім і цяжкім ён быў…
Якім горкім і трывожным – у 1941-м і 1942-м.
Якім упартым і адчайным – у 1943-м.
Спакойна-бязлітасным да ворага – у 1944-м.
Пераможна-радасным і няўмольным – у 1945-м.
Яшчэ ў чэрвені-ліпені 1941-га мы ўмяшаліся ў жорсткае наступленне ворага і затрымалі яго ля крэпасці Брэста і ля Магілёва.
Увосень 1941-га, спінай абапіраючыся аб старажытныя сцены Маскоўскага Крамля, мы спынілі яго рух.
У 1942-м мы намертва ўгрызаліся ў бераг Волгі ля Сталінграда і адсюль пачалі наступаць, скрозь іх “непрыступныя” абарончыя рубяжы.
У 1943-м і 1944-м мы ішлі назад, да сваёй заходняй мяжы. І нянавісць да ворага закіпела хваляй, калі нашым сэрцам адкрывалася тое, што мы нават не маглі выказаць здагадку. Вораг знішчаў нашых людзей проста за тое, што яны – рускія, беларусы, яўрэі. Заваёўваючы нашы тэрыторыі, ён хацеў пабудаваць тут калоніі для сваіх “звышлюдзей”, дзе выжылым нашым адводзілася роля бязмоўнай абслугі. Праводзіў эксперыменты сіламі людзей, якія павінны былі па клятве Гіпакрата – “не нашкодзіць”. Гэтая праўда адкрываецца да гэтага часу.
А ў 1945-м мы дайшлі да Берліна, Вены, Прагі.
“Хай гэта ніколі больш не паўторыцца!” – думалі мы тады. Але і праз 80 гадоў мы кажам вам, нашым нашчадкам: “Беражыце мір, сваю зямлю і сваіх людзей. Зрабіце ўсё магчымае, каб такая вайна больш ніколі не паўтарылася”.
Л.Г. Тупчыенка-Кадырава,
кандыдат гістарычных навук, галоўны бібліёграф інфармацыйна-аналітычнага аддзела.
