Свой артыкул “Больш самачыннасці” (1919) публіцыст Купала распачаў так: “Цікавыя людзі мы – беларусы!” Выснову гэтую хачу выкарыстаць не для таго, каб згадаць колішняе, хрэстаматыйнае: “якое б ліха навокал нас і з намі ні рабілася, якіх бы мы ні перажывалі нягод і крыўд – мы гэтага як бы ня бачым, а калі і бачым, то ліха церпім ды чакаем, што вось нехта прыйдзе і гэта нашае ліха пабярэ з сабою”. Пагадзіцеся, выснова трошкі згубіла актуальнасць. А вось словы пра тое, што цікавыя мы, патрабуюць, на мой погляд, больш падрабязнага разгляду… Купалу і што з ім звязана колісь ды цяпер, згадаю яшчэ не раз. Апостал нацыі. І гэта неаспрэчна.
Людзі мы цікавыя. Пайшоў я ў адпачынак у адной краіне, а прыйшоў з яго днямі зусім у іншую. У першай і ўявіць сабе цяжка было, каб наш народ ці не ўвобмірг захацеў стаць нацыяй. І “Магутны Божа” ля Белдзяржфілармоніі стаў гаючым і надаў сілы. А кавярня з разбітым дзвярным шклом? Людзі збіраліся ў чаргу, каб купіць кавы ды хоць нейкім чынам кампенсаваць гаспадарам нечаканыя страты. Натоўп здольны нявечыць, народ замест паходні сагравае любоўю, нацыя мроіць пра Беларусь не толькі ў Год малой радзімы.
Калісьці інсургенты Кастуся Каліноўскага выкарыстоўвалі для сакрэтных стасункаў пароль і адказ: “Каго любіш?” – “Люблю Беларусь!” – “То ўзаемна”. Усё элементарна проста: нельга жыць на зямлі, якую ненавідзіш, немагчыма штосьці давесці людзям, якіх не любіш. На стараверскіх ручніках Веткаўшчыны напісана “Бог – гэта Любоў”. І ўвесь зямны шар услед за Beatles паўтарае: “Усё, што ёсць у свеце – гэта любоў”. Як займацца каханнем, ведаюць усе, любіць здольныя толькі абраныя. Цікавыя мы людзі.
Гадоў дваццаць таму ў “ЛіМ” прыбег раззлаваны Толя Сыс: “Напісаў зварот, апублікуйце!” Апублікавалі. Паэт ганьбіў пару супрацоўнікаў Купалаўскага тэатра, якія дазволілі сабе “раскошу” дзесьці публічна размаўляць па-руску. Натуральна, публікацыя мела рэзананс і вярнула жадаемае status quo. Купалаўцы былі, ёсць і будуць правапераемнікамі Купалы, які ў 1919 годзе акрэсліў нашу будучыню ў маніфесце “Незалежнасць”.
Правапераемнікамі ў мастацкім слове і грамадзянскім учынку, у мастацкай шчырасці і праўдзівасці. Словам, Купалаўскі тэатр – не толькі галоўная тэатральная пляцоўка краіны. Гэта – эталон беларускага сумлення. Мінскія будаўнікі, відаць, яшчэ доўга будуць перадаваць з вуснаў у вусны тое, што адзін з купалаўцаў змяніў амплуа і ўзводзіў разам з імі дамы. Часова, па прычыне вялікага жадання вывучыць жыццё з яго адваротнага, не вельмі прывабнага боку. Мы людзі цікавыя. Крыху замінае свет паралельных рэальнасцяў. Нацыянальны банк краіны рыхтуе манеты ў гонар стагоддзя Купалаўскага тэатра. Цікава, што на іх будзе адлюстравана.
“Янка Купала” ўрэшце да нас дайшоў. Драма лёсу аднаго выбітнага для Беларусі чалавека – неаспрэчная драма ўсёй краіны. І тутэйшыя ўважліва слухаюць паэта, які стаяў ля вытокаў нашай незалежнасці. Няхай драмы застаюцца толькі на тэатральных сцэнах.
Завітайце таксама на старонку віртуальнага праекта Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі "Класікі сусветнай літаратуры Янка Купала і Якуб Колас"
Аўтар публікацыі: Яўген Рагін.
Крыніца: газета "Культура"
Чытайце таксама: Нацыянальны тэатр імя Янкі Купалы: першыя крокі (20-я гады ХХ ст.)
