Больш за 16 тысяч рарытэтных выданняў і старажытных фаліянтаў сёння захоўваецца ў Музеі рэдкай кнігі Гомельскай абласной бібліятэкі. Днямі ў Гомелі адзначылі 15 гадоў, як Музей прыняў першых наведвальнікаў і прадставіў найбольш каштоўныя экспанаты.
Між тым, традыцыю збору ўнікальных старажытных тамоў у Гомелі захоўваюць дзякуючы князям Паскевічам. Іх асабісты збор рэдкіх выданняў паклаў пачатак калекцыі рарытэтных кніг. Сярод рарытэтаў у Паскевічаў былі зборнікі сачыненняў класікаў рускай літаратуры, кнігі па гісторыі, філасофіі, матэматыцы, ваеннай справе. Большасць выданняў калекцыі належыць да перыяду XIX – пачатку XX стагоддзя, але ёсць кнігі, больш раннія па часе выдання.
Як адзначыла загадчык аддзела рэдкай кнігі Гомельскай абласной універсальнай бібліятэкі імя Леніна Таццяна Пешына, гонарам з’яўляецца кніга-палеатып, зборнік канцон Франчэска Петраркі – другое выданне, выдадзенае ў Венецыі ў 1547 годзе. Значная частка княжацкай бібліятэкі – кнігі на замежных мовах.
Акрамя кніг з бібліятэкі Паскевічаў, у музеі дэманструюцца рэдкія старадрукі, факсіміле і мініяцюрныя выданні. Толькі мініяцюрных кніг каля трох з паловай тысяч.
– Унікальнай кнігай нашай калекцыі з’яўляецца самая маленькая кніга, якая была выдадзена ў часы СССР. Гэта кніга «Цуд з цудаў» 6 на 9 міліметраў. Па сутнасці, яе памер не перавышае памер аднакапеечнай манеты. Гэта адзіны экзэмпляр, які знаходзіцца ў Беларусі з эксклюзіўнага тыражу ў 220 кніг. Дарэчы, сястра гэтай малой нават пабыла на міжнароднай касмічнай станцыі, – распавяла Таццяна Пешына.
Загадчык аддзела рэдкай кнігі Гомельскай абласной бібліятэкі расказала і пра яшчэ адзін экспанат калекцыі. Гэта «параненая» кніга, як называюць выданне ў музеі.
– Гэтая кніга была падорана Васілём Жукоўскім графу Паскевічу-Эрыванскаму. Падчас эвакуацыі бібліятэкі Паскевічаў ужо ў гады Вялікай Айчыннай вайны яе наскрозь прабіў асколак снарада. Можна сказаць, што кніга захавала камусьці жыццё, – перакананая Таццяна Пешына.
Калекцыя Музея рэдкай кнігі сёння папаўняецца рознымі сямейнымі кніжнымі рэліквіямі, якія людзі перадаюць у дар бібліятэцы. Для таго каб захаваць бясцэнны кніжны скарб, у памяшканні музея падтрымліваюць неабходныя тэмпературны рэжым і ўзровень вільгаці паветра. З улікам якасці паперы старажытных выданняў, якая ў лепшы бок адрозніваецца ад сучасных кніг, тэрміны захоўвання рарытэтаў спецыялісты ацэньваюць каля 800 гадоў.
Прынамсі, на тэрыторыі Гомельскай вобласці захаваліся звесткі пра бібліятэкі Ваньковічаў у сядзібе Рудакоў Хойніцкага раёна, цудоўную бібліятэку з чытальнай залай у Нараўлянскім палацы Горватаў, калекцыю кніг Чарнышовых-Круглікавых, якая размяшчалася ў графскім палацы ў Чачэрску. Большасць прыватных бібліятэк, якія фармаваліся да 1917 года на тэрыторыі сучаснай Беларусі, не захаваліся. Бібліятэка князёў Паскевічаў, якая лягла ў аснову гомельскай калекцыі рарытэтных кніг, – шчаслівае выключэнне.
Аўтар публікацыі: Наталля Капрыленка
Крыніца: Звязда
