17 жніўня – 115 гадоў з дня нараджэння акцёра, народнага артыста Беларусі і СССР, лаўрэата Дзяржаўнай прэміі БССР Здзіслава Францавіча Стомы (1907–1992).
Нарадзіўся Здзіслаў (для хатніх і знаёмых – Слаўка) у Мінску. З дзяцінства навука давалася яму без вялікіх намаганняў, дапытлівы розум імкнуўся ва ўсім разабрацца. Ён углядаўся ў наваколле, у кожным чалавечым характары спрабаваў угадаць яго сапраўдныя рысы. Вельмі рана давялося працаваць на будоўлі, трэба было дапамагаць бацькам. У вольны ад працы час пісаў вершы, удзельнічаў у мастацкай самадзейнасці.
У 1929 г. скончыў драматычную студыю Польскага дзяржаўнага вандроўнага тэатра БССР, служыў у гэтым тэатры (1929, 1931–1933), а таксама ў тэатрах Украіны (1935–1936). У 1937 г. Здзіслаў Стома стаў акцёрам Беларускага тэатра юнага гледача імя Н.К. Крупскай. Выдатныя рэжысёры – майстры сцэны Е. Міровіч, М. Кавязін, М. Зораў – дапамаглі раскрыць талент маладога акцёра. У 1940 г. прыйшоў у цяперашні Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Я. Купалы, на сцэне якога з поспехам стварыў цэлую галерэю выдатных вобразаў.
З. Стома з жонкай Галінай Вікенцьеўнай
Усяго ён сыграў каля 500 роляў. Галоўнымі ў тэатры лічацца ролі Быкоўскага і Пустарэвіча (“Паўлінка” Я. Купалы), Тулягі (“Хто смяецца апошнім” К. Крапівы), Лявона (“Лявоніха на арбіце” А. Макаёнка), Бураўчыка (“Канстанцін Заслонаў” А. Маўзона), Караўкіна (“Брама неўміручасці” К. Крапівы), дзеда Савося (“Адкуль грэх?” А. Петрашкевіча), Глап’ё (“Вознаграждение – тысяча франков” В. Гюго) і інш. За вобраз старога Глушака (паводле рамана “Людзі на балоце” І. Мележа), які артыст стварыў двойчы: на тэатральнай сцэне і ў аднайменным тэлевізійным спектаклі, быў узнагароджаны Дзяржаўнай прэміяй БССР ў 1966 годзе.
“Паўлінка” Я. Купалы. З. Стома ў ролі Быкоўскага
“Лявоніха на арбіце” А. Макаёнка. З. Стома ў ролі Лявона
“Вознаграждение – тысяча франков” В. Гюго. З. Стома ў ролі Глап’ё
Акцёр цудоўна валодаў пластыкай, здольнасцю да імправізацыі, меў багатую палітру інтанацый, мімікі, жэстаў. Яму былі падуладны розныя жанры: бліскуча іграў камедыйных герояў, мог выразна перадаць увесь трагізм вобраза.
У кіно пачаў здымацца з 1949 г. Сыграў у такіх фільмах, як “Канстанцін Заслонаў” (1949), “Міколка-паравоз” (1956), “Гадзіннік спыніўся апоўначы” (1958) і многіх іншых.
Акрамя таго, Здзіслаў Стома – аўтар некалькіх вершаваных твораў для дзяцей.
Інфармацыю аб жыцці і дзейнасці Здзіслава Стомы можна знайсці ў рэсурсах Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі: электронным каталозе, анлайн-энцыклапедыі “Беларусь у асобах і падзеях”.
Матэрыял падрыхтаваны навукова-даследчым аддзелам бібліяграфіі.
