Юбілей знакамітай мастачкі

25 кастрычніка спаўняецца 90 гадоў з дня нараджэння Нінэль Іванаўны Шчаснай (1933–2013), мастака-жывапісца, графіка, члена Саюза архітэктараў СССР (1963) і Саюза мастакоў СССР (1966), заслужанага дзеяча мастацтваў БССР (1989).

Нарадзілася Нінэль Шчасная ў Полацку ў сям’і настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры. Дзяцінства прыпала на гады Вялікай Айчыннай вайны. У 1941 годзе яна паспела скончыць 1-шы клас сярэдняй школы ў в. Новы Двор Смаленскага раёна. Потым разам з сям’ёй была эвакуіравана ў Тамбоўскую вобласць. У 1946 годзе вярнулася ў Беларусь, месцам жыхарства стаў Мінск.

У 1949 годзе пасля заканчэння з пахвальнай граматай сямі класаў сярэдняй школы № 15 Нінэль паступіла ў Мінскае мастацкае вучылішча (цяпер – Мінскі дзяржаўны мастацкі каледж імя А.К. Глебава). Па ўспамінах самой мастачкі, стаць на творчы шлях ёй настойліва раіў мастак С. Каткоў. У 1955 годзе яна паступіла ў Інстытут жывапісу, скульптуры і архітэктуры імя І.Я. Рэпіна ў Ленінградзе (цяпер – Санкт-Пецярбургская акадэмія мастацтваў імя І.Я. Рэпіна) на факультэт жывапісу.

Пасля заканчэння вучобы пяць гадоў жыла ў Душанбе. Менавіта там пачала свой працоўны і творчы шлях: займалася афармленнем інтэр’ераў сучасных пабудоў, рэстаўрацыяй помнікаў дойлідства. Але па-сапраўднаму талент мастачкі раскрыўся на радзіме, куды яна вярнулася ў 1965-м. У той жа год у яе нарадзілася дачка Лада (1965–2007), якая таксама, як і маці, абрала шлях мастацтва.

Нясвіж. Партрэт дачкі, 1981 г.

Нінэль Шчасная працавала ў станковым жывапісе ў жанрах партрэта, пейзажа, нацюрморта, а таксама ў галіне манументальна-дэкаратыўнага мастацтва, у станковай і кніжнай графіцы. Яна стварыла сотні жывапісных і дзясяткі дэкаратыўна-прыкладных работ, шмат твораў станковай графікі і мастацкага посуду. З 1964 года ўдзельнічала ў міжнародных і рэспубліканскіх мастацкіх выстаўках. У 1966-м была праведзена першая персанальная выстаўка Нінэль Шчаснай. Цікава, што ўсе яе выстаўкі, а іх было больш за 40, суправаджаліся такой традыцыяй: пры адкрыцці мастачка запальвала свечы, а па закрыцці – тушыла.

Асноўнае месца ў яе творчасці займае ўзаемадзеянне чалавека з навакольным асяроддзем, прыродай, космасам. Нінэль імкнулася паказаць сувязь са сваёй зямлёй і родам, што бачна на прыкладзе работ “Мая бабуля Ліда” (1956), “Бабуліны казкі” (1982), “Маё нараджэнне ля Сафіі Полацкай” (1981), “Кліч (дадому ў Полацк)” (1987) і інш. Яна стварыла партрэты гістарычных асоб, звязаных з Полацкам, – Еўфрасінняй Полацкай (1997), Францыскам Скарынам (2000), серыю партрэтаў пляяды беларускіх пісьменнікаў: М. Багдановіча, І. Мележа, У. Дубоўкі, І. Шамякіна, А. Пашкевіч (Цёткі), А. Макаёнка, М. Танка, А. Куляшова і інш.

Сярод работ мастачкі ёсць творы, прысвечаныя ваеннай тэме, – “Налібоцкая пушча 1944 года” (1975), “Холад смерці” (1977), “Толькі яго нявеста” (1984), “Вярнуўся” (1985) і інш., а таксама тэме Чарнобыля – “Чарнобыльская Мадонна” (1988).

Нінэль Шчасная аформіла больш за 30 кніг – “Калінавая рукавічка” А. Васілевіч, “Матрёшкины сказки” І. Бурсава, “Рыжая палянка” Д. Бічэль-Загнетавай, “Крылы” М. Хведаровіча, “Птушка сінязорка” Г. Дзмітрыева, “Заручыны” П. Макаля, “Пра дзеда Аяяй і бабку Оёёй” А. Лойкі і інш.

Яна заснавала новы від жывапісу на шкловалакне, стала распрацоўшчыкам унікальных вітражоў. Сярод самых вядомых кампазіцый – “Вада”, “Неба”, “Агонь”, “Зямля” (1972–1978), трыпціхі “Птушкі ў садзе”, “Птушкі ў небе” (1981–1982). Адзінаццаць прасторавых кампазіцый уключаны ў дзяржаўны Рэестр гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь і ахоўваюцца дзяржавай.

Вітраж “Неба”. Рэстаран “Свіслач”

Работам мастачкі ўласцівы мяккасць і лірызм светаадчування, экспрэсіўная тэхніка, арыгінальнасць колеравых вырашэнняў. Многія з твораў знаходзяцца ў музеях, галерэях, прыватных калекцыях у Беларусі і за мяжой. У 2001 годзе быў надрукаваны альбом Н. Шчаснай “Искры моей жизни”, які змясціў больш за 300 твораў.

Нінэль Іванаўна была адзначана шэрагам узнагарод, сярод якіх медалі ВДНГ (1975), “Ветэран працы” (1990), “За заслугі ў выяўленчым мастацтве” (1997). Яна ўдастоена званняў заслужанага дзеяча мастацтваў БССР (1989) і ганаровага грамадзяніна горада Полацка (2004).

Бібліяграфічныя і тэкставыя матэрыялы аб таленавітай і самабытнай палачанцы змешчаны ў электронных рэсурсах Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі – электронным каталогу і анлайн-энцыклапедыі “Беларусь у асобах і падзеях”.