ГЛАВА 1
АГУЛЬНЫЯ ПАЛАЖЭННІ
1. Правілы карыстання дзяржаўнай установай “Нацыянальная бібліятэка Беларусі” (далей – Правілы) распрацаваны ў адпаведнасці з заканадаўствам Рэспублікі Беларусь, Кодэксам Рэспублікі Беларусь аб культуры, статутам дзяржаўнай установы "Нацыянальная бібліятэка Беларусі", палітыкай у адносінах апрацоўкі персанальных даных дзяржаўнай установы “Нацыянальная бібліятэка Беларусі” (далей – Бібліятэка) і рэгламентуюць узаемаадносіны Бібліятэкі і яе карыстальнікаў у працэсе бібліятэчнага, інфармацыйнага і сацыякультурнага абслугоўвання.
2. Бібліятэка з’яўляецца дзяржаўнай рэспубліканскай публічнай бібліятэкай, рэспубліканскім інфармацыйным і сацыякультурным цэнтрам. Фонд Бібліятэкі адлюстроўвае інфармацыйны, культурны, адукацыйны і навуковы патэнцыял грамадства. Інфармацыйныя рэсурсы Бібліятэкі з’яўляюцца агульнадаступнымі. Абмежаванні па іх выкарыстанні вызначаюцца толькі ў мэтах аховы асабліва рэдкіх і каштоўных дакументаў, а таксама ў выпадках, прадугледжаных заканадаўствам.
3. Права атрымліваць доступ да інфармацыйных рэсурсаў Бібліятэкі праз сістэму чытальных залаў прадстаўляецца грамадзянам Рэспублікі Беларусь, замежным грамадзянам і асобам без грамадзянства з 14 гадоў. У выключных выпадках – да 14 гадоў пры наяўнасці пашпарта і на падставе пісьмовага звароту з месца вучобы, які аформлены на фірменным бланку ўстановы адукацыі з абавязковым абгрунтаваннем неабходнасці карыстання інфармацыйнымі рэсурсамі Бібліятэкі, а таксама ў прысутнасці і з пісьмовай згоды бацькоў ці іншых законных прадстаўнікоў.
4. Права наведвання аб’ектаў сацыякультурнага цэнтра Бібліятэкі даецца грамадзянам Рэспублікі Беларусь, замежным грамадзянам і асобам без грамадзянства. Для наведвання мерапрыемстваў сацыякультурнага напрамку дзеці да 14 гадоў дапускаюцца ў Бібліятэку толькі ў суправаджэнні дарослых.
5. Бібліятэка забяспечвае бібліятэчнае, інфармацыйнае і даведачна-бібліяграфічнае абслугоўванне карыстальнікаў у чытальных залах, праз міжбібліятэчны абанемент, шляхам віртуальнага абслугоўвання.
6. Бібліятэка забяспечвае сацыякультурнае абслугоўванне карыстальнікаў праз разнастайныя формы работы галерэйна-выставачнага, экскурсійнага, культурна-асветніцкага і фізкультурна-аздараўленчага напрамкаў.
7. Бібліятэка аказвае карыстальнікам асноўныя паслугі:
ГЛАВА 2
ПАРАДАК РЭГІСТРАЦЫІ І ПЕРАРЭГІСТРАЦЫІ КАРЫСТАЛЬНІКАЎ
8. Права доступу да інфармацыйных рэсурсаў Бібліятэкі праз сістэму чытальных залаў забяспечвае чытацкі білет, які выдаецца пры рэгістрацыі ў Бібліятэцы.
9. Пры рэгістрацыі ў якасці карыстальніка Бібліятэкі і перарэгістрацыі грамадзяніну неабходна прад’явіць дакумент, які пацвярджае асобу: пашпарт або від на жыхарства ў Рэспубліцы Беларусь, пасведчанне бежанца, ідэнтыфікацыйную картку грамадзяніна Рэспублікі Беларусь; біяметрычны від на жыхарства ў Рэспубліцы Беларусь замежнага грамадзяніна; біяметрычны від на жыхарства ў Рэспубліцы Беларусь асобы без грамадзянства.
Карыстальнік праходзіць бясплатную перарэгістрацыю адзін раз у пяць гадоў з моманту першага запісу ў Бібліятэку або апошняй даты перарэгістрацыі пры прад’яўленні чытацкага білета.
Для размеркавання карыстальнікаў па чытальных залах пры рэгістрацыі неабходна таксама прад’явіць:
навучэнцам устаноў прафесійна-тэхнічнай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі – білет навучэнца;
студэнтам устаноў вышэйшай адукацыі – студэнцкі білет;
навукоўцам – дыплом аб прысуджэнні вучонай ступені, атэстат аб прысваенні вучонага звання;
асобам з аслабленым зрокам і пазбаўленым зроку – пасведчанне інваліда па зроку.
10. Чытацкі білет выдаецца за плату на нявызначаны тэрмін (да ўвядзення новых форм). Ільготы па аплаце чытацкага білета не прадугледжаны. У выпадку страты, пры наяўнасці механічных пашкоджанняў (выгібаў, заломаў, драпін і інш.), пашкоджанняў чыпа і штрыхкода, пры змене прозвішча, імя, імя па бацьку карыстальніка выдаецца новы чытацкі білет за плату на агульных умовах.
11. Карыстальнік павінен азнаёміцца з дадзенымі Правіламі і засведчыць згоду на іх выкананне асабістым подпісам.
12. Рэгістрацыя калектыўных карыстальнікаў (юрыдычных асоб) ажыццяўляецца на падставе дагавора, які вызначае парадак прадастаўлення бібліятэчна-інфармацыйных і бібліяграфічных паслуг.
ГЛАВА 3
ПАРАДАК АПРАЦОЎКІ ПЕРСАНАЛЬНЫХ ДАНЫХ
13. Працэс апрацоўкі персанальных даных грунтуецца на асноўных прынцыпах і метадах пабудовы арганізацыйных, тэхналагічных і працэдурных аспектаў дасягнення неабходнага ўзроўню бяспекі інфармацыі, персанальных даных у аўтаматызаваных сістэмах Бібліятэкі.
14. Апрацоўка персанальных даных, уключаючы збор, сістэматызацыю, захоўванне, змяненне, выкарыстанне, абязлічванне, блакіраванне, распаўсюджванне, прадстаўленне, выдаленне ажыццяўляецца ў адпаведнасці з Законам Рэспублікі Беларусь ад 07.05.2021 № 99-3 “О защите персональных даных” і палітыкай адносна апрацоўкі персанальных даных Бібліятэкі.
15. Апрацоўка персанальных даных пры рэгістрацыі ў якасці карыстальніка Бібліятэкі, а таксама пры выдачы пропускаў і пры аказанні паслуг ажыццяўляецца без згоды суб’екта персанальных даных (абзац 20 часткі 1 артыкула 6 Закона Рэспублікі Беларусь ад 07.05.2021 № 99-3 “О защите персональных даных”, падпункт 2.2 пункта 2 артыкула 137 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб культуры), калі іншае не прадугледжана заканадаўствам Рэспублікі Беларусь.
16. Пры рэгістрацыі і перарэгістрацыі карыстальніка ў модуль “Рэгістрацыя карыстальнікаў” аўтаматызаванай бібліятэчна-інфармацыйнай сістэмы ўносяцца наступныя персанальныя даныя, якія вызначаюцца ў адпаведнасці з заканадаўствам Рэспублікі Беларусь, лакальнымі актамі, дасягненнем пастаўленых мэт і ўключаюць у сябе: прозвішча, асабістае імя, імя па бацьку (калі такое ёсць); дату нараджэння; пол; ідэнтыфікацыйны нумар ці нумар пашпарта; даныя аб рэгістрацыі па месцы жыхарства і (ці) месцы знаходжання; даныя аб адукацыі, вучонай ступені, вучоным званні; нумар тэлефона; месца вучобы (факультэт, курс, форма навучання); месца работы, пасада, лічбавы фотапартрэт.
17. У мэтах бяспекі карыстальнікаў у Бібліятэцы вядзецца відэаназіранне на падставе Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 28.11.2013 № 527 “О вопросах создания и применения системы видеонаблюдения в интересах общественного порядка”.
18. У адпаведнасці з Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 01.02.2010 № 60 “О мерах по совершенствованию использования национального сегмента сети Интернет” захоўванне звестак аб карыстальніку ажыццяўляецца на працягу аднаго года з дня аказання інтэрнэт-паслуг, у тым ліку калі спынена апрацоўка персанальных даных па патрабаванні карыстальніка.
ГЛАВА 4
АРГАНІЗАЦЫЯ АБСЛУГОЎВАННЯ КАРЫСТАЛЬНІКАЎ
19. Карыстальніку даецца магчымасць звяртацца ў Бібліятэку як шляхам непасрэднага наведвання, так і ў рэжыме аддаленага доступу.
20. Для карыстальнікаў, якія непасрэдна наведваюць Бібліятэку, функцыянуе сістэма чытальных залаў, што дыферэнцыруюцца па ўзроўні адукацыі і прафесійнай дзейнасці карыстальнікаў, галінах ведаў і відах дакументаў.
21. Абслугоўванне карыстальнікаў ажыццяўляецца ў адпаведнасці з дадзенымі Правіламі і іншымі лакальнымі прававымі актамі Бібліятэкі, якія ўдакладняюць узаемаадносіны Бібліятэкі і карыстальнікаў.
22. Кожнаму карыстальніку пры рэгістрацыі рэкамендуецца адпаведная чытальная зала.
У агульнай чытальнай зале ажыццяўляецца абслугоўванне навучэнцаў устаноў агульнай сярэдняй, прафесійна-тэхнічнай, сярэдняй спецыяльнай, вышэйшай адукацыі, спецыялістаў з сярэдняй, сярэдняй спецыяльнай і вышэйшай адукацыяй, у тым ліку бакалаўраў, магістрантаў, аспірантаў, саіскальнікаў на атрыманне вучонай ступені.
У навуковых чытальных залах ажыццяўляецца абслугоўванне асоб, якія маюць вучоную ступень кандыдата ці доктара навук, вучонае званне, навуковых супрацоўнікаў і загадчыкаў лабараторый навукова-даследчых устаноў, загадчыкаў кафедр, выкладчыкаў устаноў вышэйшай адукацыі, асоб з аслабленым зрокам і пазбаўленых зроку.
У чытальнай зале беларускай літаратуры, спецыялізаваных залах дакументаў па мастацтве, нотных і аўдыявізуальных дакументаў ажыццяўляецца абслугоўванне навучэнцаў устаноў сярэдняй спецыяльнай адукацыі, студэнтаў устаноў вышэйшай адукацыі і спецыялістаў па профілі, які адпавядае спецыялізацыі чытальнай залы.
У чытальнай зале рукапісаў, рэдкай кнігі і старадрукаў абслугоўванне асобнымі відамі дакументаў (рукапісамі, рэдкімі кнігамі і старадрукамі да 1830 г.) ажыццяўляецца пры наяўнасці ў карыстальніка хадайніцтва ад навуковай арганізацыі.
У чытальнай зале міжбібліятэчнага і індывідуальнага абанемента ажыццяўляецца абслугоўванне калектыўных карыстальнікаў міжбібліятэчнага абанемента; карыстальнікаў Бібліятэкі, якія маюць вучоную ступень кандыдата ці доктара навук, саіскальнікаў, аспірантаў, выкладчыкаў вышэйшых, сярэдніх спецыяльных і агульнаадукацыйных навучальных устаноў, супрацоўнікаў навукова-даследчых устаноў, вытворчых прадпрыемстваў, якія займаюцца навукова-даследчымі распрацоўкамі.
23. Абслугоўванне ўсіх катэгорый карыстальнікаў ажыццяўляецца ў чытальных залах перыядычных выданняў, прававой інфармацыі, дакументаў міжнародных арганізацый, даведачна-інфармацыйнага абслугоўвання, на выставе новых паступленняў, у інтэрнэт-цэнтры, а таксама шляхам электроннай дастаўкі дакументаў і выдачы дакументаў з падсобных фондаў ва ўсіх чытальных залах Бібліятэкі.
24. Дакументы, заказаныя карыстальнікам з фондасховішча, выдаюцца пры прад’яўленні чытацкага білета на кафедрах выдачы чытальнай залы, якая рэкамендавана яму пры рэгістрацыі.
Асобныя віды дакументаў (ноты, дакументы на электронных носьбітах, аўдыявізуальныя і выяўленчыя дакументы, газеты і інш.), заказаныя з фондасховішча, накіроўваюцца для работы з імі ў чытальную залу адпаведнага профілю:
25. Пры адсутнасці неабходнага дакумента ў фондах Бібліятэкі карыстальнік мае права аформіць заказ на яго атрыманне з іншых бібліятэк Беларусі і замежжа праз міжбібліятэчны абанемент і дастаўку дакументаў.
26. Выдача дакументаў і ажыццяўленне платных паслуг спыняецца за 15 хвілін да закрыцця Бібліятэкі.
27. Бібліятэка абслугоўвае карыстальнікаў у наступным рэжыме:
штодзённа (з 1 верасня па 31 мая):
панядзелак – пятніца: з 10.00 да 21.00;
субота, нядзеля: з 10.00 да 18.00.
У летні перыяд (з 1 чэрвеня па 31 жніўня):
панядзелак – пятніца: з 10.00 да 20.00;
субота: з 10.00 да 18.00;
нядзеля: выхадны дзень.
Напярэдадні дзяржаўных свят Бібліятэка працуе з 10.00 да 18.00.
Па асобным графіку, зацверджаным генеральным дырэктарам Бібліятэкі, ажыццяўляецца абслугоўванне:
28. Бібліятэка не працуе ў дні дзяржаўных свят, свят Вялікадня (праваслаўнага, каталіцкага) і ў санітарныя дні (апошні панядзелак месяца).
29. У выключных выпадках (пры правядзенні мерапрыемстваў дзяржаўнага ўзроўню, тэхналагічных збоях комплексу інфармацыйна-тэхналагічных сістэм і інш.) Бібліятэка мае права ўносіць змены ў рэжым работы. Інфармаванне карыстальнікаў пра змены ажыццяўляецца загадзя праз інтэрнэт-партал і інфармацыйныя стэнды Бібліятэкі.
30. Віртуальнае абслугоўванне карыстальнікаў ажыццяўляецца праз інтэрнэт-партал Бібліятэкі (https://www.nlb.by), дадаткова – праз выкарыстанне сацыяльных сетак і іншых вэб-сэрвісаў.
ГЛАВА 5
ПРАВЫ КАРЫСТАЛЬНІКАЎ
31. Карыстальнікі Бібліятэкі маюць права:
ГЛАВА 6
АБАВЯЗКІ КАРЫСТАЛЬНІКАЎ
32. Карыстальнікі Бібліятэкі абавязаны:
33. Карыстальнікам Бібліятэкі забараняецца:
ГЛАВА 7
АДКАЗНАСЦЬ КАРЫСТАЛЬНІКАЎ
34. Карыстальнікі Бібліятэкі, якія нанеслі шкоду дакументам ці маёмасці Бібліятэкі (камп’ютарам, аргтэхніцы, мэблі, электраабсталяванню і інш.), пакрываюць страту згодна з заканадаўствам.
35. Карыстальнікі, якія парушаюць грамадскі парадак, зневажаюць супрацоўнікаў і карыстальнікаў Бібліятэкі, нясуць адказнасць згодна з Кодэксам Рэспублікі Беларусь аб адміністрацыйных правапарушэннях.
36. За парушэнне гэтых Правіл карыстальнікам можа быць часова абмежаваны доступ да інфармацыйных рэсурсаў і паслуг Бібліятэкі на тэрмін не больш за адзін год.
ГЛАВА 8
ПРАВЫ І АБАВЯЗКІ БІБЛІЯТЭКІ
37. Бібліятэка мае права:
38. Бібліятэка абавязана: